Ένας αριθμός, Άντον Τσέχωφ (ανάλυση)

Ένας αριθμός, Άντον Τσέχωφ (ανάλυση)

Λογοτεχνία Β Γυμνασίου

Φύλλο εργασίας του κειμένου:   https://filologosab.blogspot.com/2020/12/blog-post.html

Σχήματα λόγου -εκφραστικά μέσα: https://filologosab.blogspot.com/2019/09/blog-post_23.html

Αφήγηση -αφηγητής: https://filologosab.blogspot.com/2020/07/blog-post_5.html

Ο Άντον Πάβλοβιτς Τσέχωφ ήταν Ρώσος θεατρικός συγγραφέας και ένας από τους μεγαλύτερους διηγηματογράφους της παγκόσμιας λογοτεχνίας.Σπούδασε και εργάστηκε ως γιατρός.Γεννήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 1860 στην κωμόπολη Ταγκανρόγκ, στη νότια Ρωσία. Θεωρείται από τις πιο σημαντικές μορφές της παγκόσμιας δραματουργίας. Στα έργα του αποτυπώνεται η διαρκής φθορά της καθημερινής ζωής. Οι ήρωές του είναι άνθρωποι της ανώτερης κυρίως τάξης, που «ξοδεύουν» τη ζωή τους μέσα στην πνιγηρή ατμόσφαιρα της ρώσικης επαρχίας.Ήταν το τρίτο από τα έξι παιδιά της οικογένειάς του και μεγάλωσε σε πολύ αυστηρό και θρησκευτικό περιβάλλον. Ο παππούς του Τσέχωφ ήταν δουλοπάροικος, που εξαγόρασε τη ελευθερία του. Ο πατέρας του ήταν έμπορος τρίτης συντεχνίας και διατηρούσε μπακάλικο. Το ελάχιστο κέρδος του πατέρα ήταν αδύνατο να καλύψει τις ανάγκες της μεγάλης οικογένειας, γεγονός που τον ανάγκασε να δηλώσει πτώχευση. Τα δύο μεγαλύτερα αδέρφια του Τσέχωφ, ο Αλέξανδρος και ο Νικόλαος, αντιδρώντας στον αυταρχισμό του πατέρα τους και στην καθημερινή τους μιζέρια έφυγαν απ' το σπίτι. Για να αποφύγει τη δικαστική δίωξη των δανειστών του, ο πατέρας του κατέφυγε στη Μόσχα. Τα πρώτα του γράμματα ο Αντόν τα έμαθε στην προπαρασκευαστική τάξη του ενοριακού ελληνικού σχολείου του Ταγκανρόγκ και στη συνέχεια φοίτησε στο κλασικό γυμνάσιο της πόλης. Από την 6η τάξη του γυμνασίου αναγκάστηκε μόνος του να βγάζει το ψωμί του παραδίδοντας μαθήματα κατ' οίκον. Πούλησε ό,τι είχε απομείνει από τα πράγματα του σπιτιού και έστειλε τα λεφτά στους γονείς του στη Μόσχα.Το 1879 ο Τσέχωφ μπαίνει στο Ιατρικό Τμήμα του Πανεπιστημίου της Μόσχας, από όπου αποφοίτησε το 1884.

Έργα του:Οι τρεις αδελφές,Ο θείος Βάνιας ,Ο Γλάρος  κ,α

Χρονογραμμή:

https://filologosab.blogspot.com/2021/01/blog-post_18.html

Θεματικά κέντρα:

Η δειλή και παθητική συμπεριφορά της εργαζόμενης, η ψυχολογική πίεση και η εκμετάλλευσή της από τον εργοδότη

Η φάρσα του αφεντικού

Ο ρόλος της δασκάλας

ΕΝΟΤΗΤΕΣ:

1Η Ενότητα: «Τις προάλλες… Ευχαριστώ, ψιθύρισε»: Η καλοστημένη φάρσα του εργοδότη-πατέρα.

2Η Ενότητα: «Πετάχτηκα… βγήκε»: Η αντίδραση του εργοδότη-πατέρα και η μοιρολατρική στάση της δασκάλας.

1^η ενότητα

Το διήγημα πραγματεύεται ένα σοβαρό και υπαρκτό πρόβλημα τόσο στην εποχή του Τσέχωφ όσο και στη δική μας εποχή: την οικονομική εκμετάλλευση των εργαζομένων από τα αφεντικά τους . Ο Τσέχωφ σκιαγραφεί το χαρακτήρα της δεσποινίδας Ιουλίας ως ένα ακραίο παράδειγμα δειλής, άβουλης και παθητικής συμπεριφοράς, προβάλλοντας με εσκεμμένα υπερβολικό τρόπο την αδυναμία της να αντιδράσει και να διεκδικήσει το δίκιο της . Η υπόθεση του διηγήματος περιορίζεται σε μια διαλογική –θεατρικού τύπου– σκηνή, η οποία στήνεται και εκτελείται τυπικά από δυο, αλλά ουσιαστικά από ένα πρόσωπο . Ο πατέρας των παιδιών και εργοδότης της δασκάλας προβάλλεται σε ρόλο παντογνώστη αφηγητή . Είναι εκ των πραγμάτων ο απόλυτος κυρίαρχος του παιχνιδιού που έχει προσχεδιάσει, επιλέγοντας αρχικά να εκφοβίσει, ενώ στη συνέχεια να αιφνιδιάσει, με σκοπό να φρονηματίσει τη νέα δασκάλα . Ο ρόλος της δασκάλας στη σκηνή ελάχιστα διαφέρει από εκείνον του βωβού προσώπου, καθώς όχι μόνο αδυνατεί να αντιδράσει, αλλά δεν εκδηλώνει καν την πρόθεση να υπερασπιστεί κάπως τον εαυτό της απέναντι στη φοβερή εκμετάλλευση και την οικονομική σκευωρία του αφεντικού .

2η Ενότητα

Στο τέλος του διηγήματος ο αφηγητής-εργοδότης αποκαλύπτει τη φάρσα στη νεαρή δασκάλα, κερδίζοντας την απόλυτη συμπάθεια του αναγνώστη, ο οποίος αντιλαμβάνεται πλήρως τη διδακτική πρόθεση του αφεντικού .Το αντίθετο μάλλον συμβαίνει με την υποτονική δεσποινίδα Ιουλία, η οποία δίνει την εντύπωση ότι όχι μόνο δεν αντιλήφθηκε το πρόβλημα αλλά και δε διδάχτηκε τίποτε από την (πλαστή) δοκιμασία της .

Πολλές φορές ακόμα και οι δάσκαλοι νιώθουν κοινωνικά κατώτεροι και δεν διδάσκουν αγωνιστικότητα και αξιοπρέπεια.

Αφηγητής:

Στην αφήγηση κυριαρχεί ο διάλογος κι έτσι το κείμενο μοιάζει με ένα μικρό θεατρικό έργο (μονόπρακτο < μίας πράξης). Ο αφηγητής είναι το κύριο πρόσωπο του διαλόγου, συμμετέχει στα δρώμενα (= δραματοποιημένος – ομοδιηγητικός) και αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο

Χαρακτηρισμός:

Κυρία Ιουλία: δειλή – άβουλη – φοβισμένη – παθητική συμπεριφορά – δεν διεκδικεί τα δικαιώματά της – αδύναμη να αντιδράσει, όταν αδικείται – έρμαιο της τύχης της, χωρίς πρωτοβουλίες που θα αλλάξουν τη ζωή της – δεν υπερασπίζεται τον εαυτό της

Πατέρας: Ο αφηγητής δίνει αρχικά μια πολύ αρνητική εντύπωση στον αναγνώστη. Είναι αντιπαθέστατος, καθώς παρουσιάζεται τσιγκούνης, φιλάργυρος, συμφεροντολόγος, ανάλγητος, εκμεταλλευτής των αδύναμων ανθρώπων, χωρίς ίχνος ευαισθησίας και συμπόνιας. Στο τέλος της ιστορίας φανερώνεται το πραγματικό του πρόσωπο και αποκαλύπτονται τα αίτια της προηγούμενης συμπεριφοράς του. Όλα ήταν μέρος ενός σχεδίου προκειμένου να δώσει στη δασκάλα ένα μάθημα. Ήταν μια καλοστημένη φάρσα με σκοπό να καταδικάσει την παθητική της στάση και να την κάνει να καταλάβει ότι πρέπει να διεκδικεί τα δικαιώματά της.

Εκφραστικά μέσα:

Προσωποποιήσεις: «νευρικός βήχας», «η φωνή της έτρεμε»

Mεταφορές: «να’χεις τα μάτια σου τέσσερα», «σκληρό μάθημα», "αν δε δείξεις τα δόντια σου", "πατήσεις πόδι", "με έπιασαν τα δαιμόνια μου"  "δεν έβγαλε άχνα", 

Παρομοιώσεις: «σαν χαζή»

Eπαναλήψεις: «όλα όλα», «Tρία ... τρία, τρία... ένα και ένα.», «Oι άλλοι δε μου ’διναν τίποτα!... Δε σου ’διναν τίποτα»

Eικόνες): «H Iουλία έγινε κατακόκκινη», «Tο αριστερό μάτι της Iουλίας … δεν έβγαλε άχνα», «Tα μάτια της Iουλίας ... πάνω στη μύτη της», «Kαι της έδωσα... τα έβαλε στην τσέπη της», «Πετάχτηκα ορθός... στο γραφείο».

Aντιθέσεις: «Tην έπιασε νευρικός βήχας... δεν έβγαλε άχνα», «εγώ σε έκλεψα, σε λήστεψα! Kαι μου λες κι ευχαριστώ;», «Oι άλλοι δε μου ’διναν τίποτα!...»