Γιατί, Γιάννης Μαγκλής (ανάλυση)
Πόλεμος και απάνθρωπη βία
Θύτες και θύματα, νικητές και νικημένοι
Ειρήνη και ανθρωπισμός ενάντια στον πόλεμο και τη θηριωδία.
Το διήγημα αποτελεί μια ηχηρή διαμαρτυρία του συγγραφέα απέναντι στον παραλογισμό του πολέμου και, ταυτόχρονα , μια φιλειρηνική έκκληση προς όλους τους λαούς, ανεξάρτητα από εθνικότητα, γλώσσα, πολιτισμό. Στο αφηγηματικό περιεχόμενο δεν υπάρχουν τοπικοί ,χρονικοί ή ονοματικοί δείκτες, ώστε να μπορούμε να προσδιορίσουμε το πότε, που και ανάμεσα σε ποιους συμβαίνουν τα διαδραματιζόμενα.
Ο συγγραφέας λοιπόν προσπαθεί να δείξει πως δεν έχει σημασία ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο αλλά πως οι εμπόλεμοι χάνουν την ανθρωπιά τους και γίνονται εναλλάξ σκληροί θύτες και αθώα θύματα.
Πάνω σε αυτή την απουσία δεικτών αναπτύσσεται ο λογοτεχνικός μύθος που χαρακτηριστικό γνώρισμά του είναι οι συνεχείς ανατροπές. Ο νέος στρατιώτης τη μια στιγμή προκαλεί τη συμπάθεια του αναγνώστη επειδή παρουσιάζεται σαν θύμα ενός πολέμου που τον έχει εξαχρειώσει ,τον κρατά μακριά από τα αγαπημένα του πρόσωπα και δεν τον αφήνει να απολαύσει την όμορφη ζωή του ανθρώπου την άλλη στιγμή όμως προκαλεί την αντιπάθεια γιατί γίνεται ο ίδιος στυγνός εκτελεστής ενός συνανθρώπου του.
Στη συνέχεια ο στρατιώτης μετατρέπεται ξανά σε τραγικό θύμα καθώς μετανιώνει φρικτά και συντρίβεται από την πράξη του! Η τελευταία εικόνα του νέου στρατιώτη να κρατά στην αγκαλιά του και να ζητά συγνώμη από τον στρατιώτη θύμα, σφραγίζει την ιστορία και δίνει σαφέστατα αντιπολεμικό περιεχόμενο στο κείμενο.
Παρατηρούμε τις όμορφες εικόνες της φύσης όταν ο στρατιώτης απλώς απολάμβανε τη ζωή.
Πρέπει να τονίσουμε πως ο συγγραφέας βάζει τις ίδιες σκέψεις και τα ίδια λόγια και στους δύο στρατιώτες για να δείξει πως άσχετα από τις διαφορές και τον πόλεμο οι άνθρωποι έχουν τις ίδιες ανάγκες ,σκέψεις ,αγωνίες ,πόνους. Η επαναλαμβανόμενη προσφώνηση "αδερφέ μου' ,όπως και ο όρος "άνθρωπος", που επαναλαμβάνεται συχνά, δίνει το μήνυμα της συναδέλφωσης και ανθρώπινης αλληλεγγύης.
Κοινά σημεία ανάμεσα στους δύο στρατιώτες:
ίδιες επιθυμίες, ίδια ανθρώπινα όνειρα, ίδιες συναισθηματικές ανάγκες, ίδια λαχτάρα για ζωή, έχουν και οι δύο αφήσει πίσω αγαπημένα πρόσωπα και οικογένεια.
Στην αρχαία ελληνική τραγωδία τραγικό είναι το πρόσωπο που κάνει κάποιες ενέργειες, αγνοώντας ότι αυτές θα οδηγήσουν το ίδιο ή και άλλα πρόσωπα σε συμφορές, γιατί έτσι έχουν αποφασίσει οι θεοί και η μοίρα (είναι έρμαιο και θύμα των θεών και της μοίρας).
Ο νεαρός στρατιώτης γίνεται τραγικό πρόσωπο γιατί:
- είναι και αυτός θύμα ενός πολέμου που τον έχει κάνει ίδιο με ένα άγριο ζώο.
- Αναγκάζεται να σκοτώσει πριν σκοτωθεί.
- Ζώντας μέσα στη βία του πολέμου ενδιαφέρεται για την επιβίωσή του και “ξεχνάει” τον άνθρωπο.
- Όταν συνειδητοποιεί την πράξη του, νιώθει ενοχές και ζητάει συγχώρεση.
- Λέει πως δεν είναι φονιάς αλλά έχασε την ανθρωπιά του με τον πόλεμο.
Το κείμενο είναι ένα διήγημα: το διήγημα είναι πεζό λογοτεχνικό αφηγηματικό έργο με μικρή (σχετικά με το μυθιστόρημα) έκταση με ολοκληρωμένη υπόθεση, η οποία είναι πλαστή ή εμπνευσμένη από την πραγματικότητα. Στο διήγημα υπάρχει ενότητα υπόθεσης, τόπου και χρόνου: η υπόθεση τοποθετείται σε συγκεκριμένο τόπο και περιορισμένα χρονικά πλαίσια, ενώ περιστρέφεται γύρω από έ ν α κύριο γεγονός, στο οποίο πρωταγωνιστεί έ ν α κεντρικό πρόσωπο, ο ήρωας του διηγήματος. Ενδέχεται όμως να υπάρχουν και δευτερεύοντα γεγονότα ή πρόσωπα, που έχουν στόχο να φωτίσουν τον πρωταγωνιστή.
Αφηγηματικοί τρόποι
Αφήγηση: γίνεται από έναν τριτοπρόσωπο αφηγητή, ο οποίος δε συμμετέχει στην ιστορία που αφηγείται. Ωστόσο εμπλέκεται συναισθηματικά στα δρώμενα. Ο αφηγητής παρακολουθεί τις κινήσεις και τις ενέργειες των ηρώων, διαβάζει τις σκέψεις τους και επικεντρώνεται στον τρόπο δράσεις τους( παντογνώστης αφηγητής)
Υπάρχουν στο κείμενο μονόλογοι στους οποίους αποκαλύπτεται ο εσωτερικός κόσμος του ήρωα.
Περιγραφές: τονίζεται η ομορφιά της φύσης σε αντίθεση με την αγριότητα του πολέμου.
Γλώσσα: απλή δημοτική με ποιητική χροιά.
Σχήματα λόγου:
Προσωποποιήσεις: " Ο μεγάλος ήλιος που ολημερίς τσουρουφλούσε..... κι έκλεισε τα μάτια να ξεχάσει."
Μεταφορές: " Η φλόγα έσβησε από τα σωθικά του", "μέτωπο, μάτια, μύτη ήταν περιχυμένα ο ανθρώπινος πόνος και το ξάφνιασμα", " Ένα σκληρό χέρι έσφιγγε την καρδιά του νέου στρατιώτη", "Χτύπαγε η καρδιά βουτηγμένη στην αγωνία".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου