Χ 247-394
Η μονομαχία Αχιλλέα -Έκτορα.
Περίληψη
Ο Έκτωρ αντιμετωπίζει τον Αχιλλέα. Δηλώνει πως δεν θα τραπεί σε φυγή μπροστά του αυτή τη φορά. Του ζητά να συμφωνήσουν πως θα σεβαστεί ο καθένας το σώμα του άλλου και δεν θα το σκυλεύσει, αν είναι ο νικητής. Ο Αχιλλέας απαντά πως δεν κάνει συμφωνίες μαζί του, γιατί τον μισεί και είναι έτοιμος να τον εξοντώσει.
Ο Αχιλλέας πετά το κοντάρι του αλλά ο Έκτωρ το αποφεύγει σκύβοντας. Με τη σειρά του έριξε το κοντάρι του αλλά απέτυχε. Ζήτησε από το Δηίφοβο άλλο κοντάρι. Όταν είδε πως ο Δηίφοβος είχε φύγει, συνειδητοποίησε πως η θεά Αθηνά τον εξαπάτησε και ότι πλησιάζει η ώρα του θανάτου του. Αποφασίζει να αγωνιστεί γενναία.
Ο Έκτωρ επιτίθεται στον Αχιλλέα με το ξίφος όμως εκείνος τον απωθεί με την ασπίδα του. Ο Αχιλλέας, τότε, τινάζει το κοντάρι του προς τον Έκτορα, αναζητώντας να τον πληγώσει σε σημείο ακάλυπτο από την πανοπλία. Τον χτυπά ανάμεσα στον τράχηλο και στον ώμο και τον διαπερνά.
Ο Αχιλλέας του λέει λόγια εκδίκησης όμως ο Έκτωρ τον παρακαλεί να δώσει το σώμα του στους γονείς του παίρνοντας ως αντάλλαγμα χρυσό και χαλκό, για να τον θάψουν όπως πρέπει. Ο Αχιλλέας δηλώνει με σκληρότητα ότι θα αφήσει το σώμα του να το κατασπαράξουν τα αγρίμια, για να τον εκδικηθεί για όσα του έχει κάνει.
Ο Έκτωρ πεθαίνοντας του προφητεύει το δικό του θάνατο από το χέρι του Αλέξανδρου και του Φοίβου. Με τα λόγια αυτά ξεψύχησε και ο Αχιλλέας δηλώνει πως καρτερεί την ώρα του θανάτου του που θα αποφασίσουν ο Δίας κι οι θεοί.
Ο Αχιλλέας γύμνωσε τον Έκτορα από τα όπλα του. Όλοι οι Αχαιοί έτρεξαν να τον δουν νεκρό και να τον κεντήσουν με τις λόγχες τους ειρωνεύομενοι. Ο Αχιλλέας προτείνει να επιτεθούν στην Τροία και να διαπιστώσουν αν οι Τρώες θα παραδοθούν τώρα που χάθηκε ο Έκτορας ή αν θα συνεχίσουν τον πόλεμο. Όμως, θυμάται ότι ο Πάτροκλος είναι ακόμη άταφος και λέει πως πρέπει πρώτα να τον τιμήσει. Προτείνει να γιορτάσουν με παιάνα τη μεγάλη τους νίκη.
Η μονομαχία Έκτορα και Αχιλλέα
Α΄φάση μονομαχίας: άγνοια της θεϊκής απάτης (στ. 247-295)
Ο Έκτορας ανακτά την αγωνιστική του διάθεση, δεν καυχιέται, ούτε απειλεί. Με αξιοπρέπεια, ευγένεια προτείνει συμφωνία αμοιβαίας ιπποτικής μεταχείρισης του νεκρού σώματος του ηττημένου στην μονομαχία που θα ακολουθήσει.
Ο Αχιλλέας αρνείται και με μια παραστατική έκφραση του «αδύνατου» υπογραμμίζει το αγεφύρωτο μίσος που τους χωρίζει. Προδικάζει με αλαζονική έπαρση και εκδικητική μανία τη νίκη του «συν Αθηνά» και το θάνατο του Έκτορα.
Πρώτη άστοχη βολή του Αχιλλέα, το κοντάρι ξαναβρίσκεται στα χέρια του με θεϊκή παρέμβαση. Ξεθαρρεύει ο Έκτορας, ειρωνεύεται, εύχεται να ανακουφίσει τους Τρώες σκοτώνοντας τον Αχιλλέα. Εύστοχη η βολή του, αλλά χτυπάει στην ασπίδα και τινάζεται μακριά. Πανικόβλητος ζητάει βοήθεια από τον Διήφοβο, αλλά δεν ήταν εκεί.
Β΄φάση μονομαχίας: γνώση – συνειδητοποίηση απάτης – εγκατάλειψης (στ. 296-366)
Ο Έκτορας αποδέχεται τη μοίρα του αδιαμαρτύρητα, χωρίς να καταρρεύσει. Ανακτά το ηρωικό του μεγαλείο, λυτρώνεται από το φόβο και ελεύθερα πλέον βαδίζει στο θάνατο επιδιώκοντας μόνο τη δόξα και την υστεροφημία. Ο ποιητής του χαρίζει ασύγκριτη ανάταση την ώρα της καταστροφής!
Με την περηφάνια, ορμητικότητα αετού επιτίθεται με το ξίφος του. Το καλά υπολογισμένο χτύπημα του αντίπαλου κονταριού πετυχαίνει το θανατηφόρο χτύπημα στο ακάλυπτο σημείο του τράχηλου.
Ο Αχιλλέας καυχιέται, ικανοποιημένος πλέον για την εκπλήρωση του χρέους του και απειλεί να κατασπαραχθεί το σώμα του Έκτορα.
Ο Έκτορας σπαρακτικά εκλιπαρεί για ταφή προσφέροντας ανταλλάγματα.
Ο Αχιλλέας κλιμακώνει την άρνησή του επιδεικνύοντας απάνθρωπη αναλγησία, αγριότητα.
Ο Έκτορας με μελαγχολική διάθεση και την προφητική δύναμη του μελλοθάνατου βλέπει το θάνατο του Αχιλλέα από τον Πάρη και τον Απόλλωνα.
Ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στο θάνατο του Πάτροκλου και του Έκτορα.
Ομοιότητες
Συμμετοχή θεού (Απόλλωνας – Αθηνά). Προβάλλεται η ανδρεία τους, απαραίτητη η συμβολή θεού για να καταβληθούν.
Και οι δύο πεθαίνουν φορώντας την πανοπλία του Αχιλλέα. Οι νικητές καυχιούνται (άδικα και περιφρονητικά ο Έκτορας, με ικανοποίηση, αναλγησία ο Αχιλλέας).
Οι νικητές αρνούνται την ταφή στον ηττημένο, απειλούν να γίνει το νεκρό του σώμα βορά στα αγρίμια.
Πριν εκπνεύσουν Πάτροκλος και Αχιλλέας προφητεύουν το θάνατο του αντιπάλου τους.
Εικόνα προσωποποιημένης ψυχής που κατεβαίνει θλιμμένη στον Άδη.
Διαφορές
Συμμετοχή και ενός θνητού, του Εύφορβου στο θάνατο του Πάτροκλου.
Ο Πάτροκλος γυμνώνεται από τα όπλα του ζωντανός, ο Έκτορας αφού ξεψυχήσει.
Ο Έκτορας ικετεύει να δοθεί το σώμα του για ταφή, ο Πάτροκλος όχι.
Το σώμα του Πάτροκλου θα τιμηθεί, του Έκτορα θα κακοποιηθεί απάνθρωπα.
Ο Πάτροκλος τιμωρείται για την ύβρη του (ξέχασε την προειδοποίηση του Αχιλλέα και αψήφησε την προειδοποίηση του Απόλλωνα ότι δεν πρόκειται να κυριεύσει την Τροία)
Η στάση και ο ρόλος της Αθηνάς
Ο πρώτος ήρωας της Ιλιάδας κερδίζει την πιο μεγάλη νίκη του με την απροκάλυπτη βοήθεια και το δολερό παιχνίδι της Αθηνάς. Όμως, ενώ η ανθρώπινη παρέμβαση αφαιρεί δόξα, η θεϊκή επαυξάνει τη δόξα. Ο Αχιλλέας στο στ. 271 καυχιέται στον Έκτορα για τη νίκη του με το χέρι της Αθηνάς. Για κάθε μεγάλη πράξη απαιτείται συνδυασμός της ανθρώπινης δύναμης και της θεϊκής θέλησης που επικυρώνει και δικαιολογεί το μεγάλο έργο, προστατεύοντας ταυτόχρονα το θνητό από την έπαρση και τη συνακόλουθη τιμωρία.
Ο ποιητής μας πληροφορεί για το θάνατο του Αχιλλέα, παρόλο που αυτός δεν συμβαίνει στη διάρκεια της Ιλιάδας.
Χ 358-360: Ο Έκτορας ετοιμοθάνατος προφητεύει πως ο Πάρης και ο Απόλλωνας θα φονεύσουν τον Αχιλλέα μπροστά στις Σκαιές Πύλες.
Χ 365-366: Ο Αχιλλέας δηλώνει πως είναι έτοιμος να δεχθεί το θάνατο, όταν το αποφασίσει ο Δίας και οι άλλοι θεοί.
Τ 415-417: Ο Ξάνθος, ένα από τα αθάνατα άλογα του Αχιλλέα, με ανθρώπινη φωνή προλέγει το θάνατο του Αχιλλέα από θεό και θνητό μαζί.
Φ 277: Ενώ ο ποταμός Σκαμάνδριος κυνηγά τον Αχιλλέα ο ήρωας απευθύνεται στο Δία και του λέει πως η μητέρα του η Θέτιδα ως τότε τον ξεγελούσε λέγοντας πως θα χαθεί κάτω από τα τείχη της Τροίας από τα βέλη του Φοίβου ενώ τώρα κινδυνεύει να χάσει τη ζωή του εξαιτίας της πλημμύρας του ποταμού
Διασυρμός του Έκτορα και θρήνος
Ο Αχιλλέας σκυλεύει το νεκρό, οι Αχαιοί θαυμάζουν την ομορφιά και την κορμοστασιά του και, τώρα που μπορούν, τον λαβώνουν σαρκάζοντας. Τη σκέψη της άμεσης επίθεσης εναντίον της Τροίας, που απευθύνει στους Αργίτες στρατηγούς, την παίρνει πίσω και βιάζεται να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του στο νεκρό φίλο. Άλλωστε ξέρει ότι δεν είναι της μοίρας του να πάρει την Τροία σκοτώνοντας τον Έκτορα έχει ήδη μπει στην περιοχή του δικού του θανάτου.
Η κακοποίηση του νεκρού αντιπάλου, αν και παραδομένη συνήθεια των νικητών, είναι τρομακτικά απάνθρωπη. Η αγριότητα του Αχιλλέα άμετρη και υπέρογκη είναι εκδήλωση πόνου και θυμού, ανεξέλεγκτων και καταστροφικών παθών που συγκλονίζουν μια φύση διπολική, μια μεγάλη ψυχή που δεν ξέρει από μεσότητες, που συνταιριάζει τη φωτιά με την καλοσύνη. Ένας τόσο μεγάλος θυμός δεν μπορεί να καταλαγιάσει από τη μια στιγμή στην άλλη.
«Αυτά’πε κι έργ’ απάνθρωπα στον Έκτορα εσοφίσθη.
Των δυο ποδιών του ετρύπησε τα νεύρα από τες φτέρνες
ως τ’ αστραγάλι, και λουριά τους πέρασε από μέσα,
τον κρέμασε απ’ την άμαξαν να σέρνει το κεφάλι,
σήκωσε τα λαμπρ’ άρματα και ανέβη αυτός στ’ αμάξι,
και τα πουλάρια εράβδισε που πρόθυμα επετάξαν.
Σκόνην εσήκωσε ο νεκρός και τα μαλλιά απλωμένα
στο χώμα και όλ’ η κεφαλή, χαριτωμένη πρώτα,
που τώρα ο Ζευς την έδωκεν εις των εχθρών τα χέρια
να την χαλάσουν άσχημα στην γην την πατρικήν του.»
(Χ στ.395-404, μτφρ. Ι. Πολυλά)
Ενώ ο Αχιλλέας απομακρύνεται σέρνοντας το νεκρό, ο φακός στρέφεται στα τείχη της Τροίας, παρακολουθώντας το θρήνο που ξεσήκωσε το διπλά φοβερό γεγονός ∙ όλα είναι θρήνος για τον Έκτορα και την Τροία μαζί, σα να έχει ήδη τυλιχτεί στις φλόγες.
https://efthimialiori.blogspot.com/
https://taenoikwkaiendimw.blogspot.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου