Ραψωδία Π 684 – 867, Το κύκνειο άσμα και ο θάνατος του Πάτροκλου
Η αριστεία του Πάτροκλου
Πρωτοστατεί στην καταδίωξη των Τρώων, σώζει το καράβι του Πρωτεσίλαου από τη φωτιά, σκοτώνει πολυάριθμους εχθρούς, μονομαχεί με το Σαρπηδόνα, αρχηγό των Λυκίων και γιο του Δία και τον σκοτώνει, καταδιώκει τους Τρώες ως τα τείχη της Τροίας, συγκρούεται με τον Έκτορα, αστοχεί, αλλά σκοτώνει τον ηνίοχό του, τον Κεβριόνη. Ενώ οι Αχαιοί καταφέρνουν να σκυλεύσουν το νεκρό, φτάνει στο αποκορύφωμα της αριστείας του, πραγματοποιώντας τρεις επιθέσεις και σκοτώνοντας κάθε φορά από εννέα Τρώες. Δύο φορές (στ. 704, 786) ο ποιητής τον παρομοιάζει με θεό.
Ο ρόλος του Απόλλωνα στο θάνατο του Πάτροκλου
Χρησιμοποιεί δόλια / ανέντιμα μέσα: ομίχλη, πισώπλατο χτύπημα, αφοπλισμός.
Ζαλισμένος, άοπλος, αποδυναμωμένος ο ήρωας γίνεται εύκολος στόχος για τους Εύφορβο, Έκτορα.
Εξωηθικοί οι επικοί θεοί. ΄Αρα η δράση του Απόλλωνα = ποιητικό εύρημα, εξαίρει την ανδρεία του Πάτροκλου. Χρειάστηκε δόλια παρέμβαση θεού για να καταβληθεί.
Ο αφοπλισμός του Πάτροκλου
Σταδιακός, με φορά από πάνω προς τα κάτω: πρώτα το κράνος (πλατιά αναφορά = επική άνεση, οπτική – ηχητική εικόνα, παρών ο Αχιλλέας, προσήμανση θανάτου Έκτορα), το κοντάρι κομμάτια, η ασπίδα, ο θώρακας.
Ποιητικά αναγκαίος: άτρωτα τα όπλα του Αχιλλέα, μόνο χωρίς αυτά μπορεί να εξοντωθεί, εξαίρεται η παλικαριά του ήρωα αλλά και η τραγικότητα της τιμωρίας του για την ύβρη που διέπραξε. Στο απόγειο της δόξας, σαν θεός μόνο από θεό μπορεί να νικηθεί (γυμνώνεται από τα όπλα ζωντανός)
Η ύβρις του Έκτορα
Πάνοπλος, παραβιάζοντας την πολεμική δεοντολογία καταφέρει το τελειωτικό, τρίτο στη σειρά χτύπημα σ’έναν αποδυναμωμένο, άοπλο και τραυματισμένο ήδη αντίπαλο. Επαίρεται λέγοντας ότι είναι ο πρώτος μαχητής ανάμεσα στους Τρώες. Σαρκάζει με χαιρεκακία και απανθρωπιά έναν ετοιμοθάνατο παραβιάζοντας τον ιερό θεσμό του σεβασμού – ταφής των νεκρών.
Στοιχεία αφηγηματικής τεχνικής
Προοικονομίες: ο θάνατος του Πάτροκλου (στ.686-7, 707-9, 787), ο θάνατος του Έκτορα (799-800, 852-854).
Αποστροφές:(ο ποιητής διακόπτοντας την γ΄πρόσωπη αφήγηση απευθύνεται στον ήρωα σε β΄ πρόσωπο). Αμεσότητα, οικειότητα, συμπάθεια προς τον ήρωα, λύπη, συμπόνια για το θάνατο που πλησιάζει.
Ειρωνεία:
Ο Έκτορας χλευάζει πικρόχολα τον Πάτροκλο ότι δεν του συμπαραστάθηκε ο Αχιλλέας και ότι το κορμί του θα το φάνε τα όρνια. Ο Αχιλλέας όμως, όπως γνωρίζει ο ακροατής, θα εκδικηθεί το θάνατο του φίλου του και θα κακοποιήσει το σώμα του Έκτορα.
Οι υποθέσεις που κάνει ο Έκτορας για τις οδηγίες του Αχιλλέα στον Πάτροκλο.
Η αισιοδοξία του Έκτορα στους στ.860-861 ότι μπορεί αυτός να σκοτώσει τον Αχιλλέα.
Μοτίβο τριπλής επανάληψης: εννέα οι σκοτωμένοι αντίπαλοι(στ.694-96), τρεις επιθέσεις του Πάτροκλου στα τείχη της Τροίας, τρεις εξορμήσεις σκοτώνοντας εννέα αντιπάλους κάθε φορά, σε τρεις φάσεις η πτώση του Πάτροκλου και με τρεις δράστες.
Ο θάνατος του Πάτροκλου και η σημασία του για την εξέλιξη της πλοκής
Ο θάνατος του Πάτροκλου, απρόβλεπτος καρπός του θυμού και της μισοϋποχώρησης του Αχιλλέα, θα συντελέσει στην ολοκληρωτική του υποχώρηση μεταβάλλοντας το θυμό για την προσβολή σε οργή εκδικητική. Κινητήρια δύναμη του έπους θα είναι στο εξής η δίψα της εκδίκησης και όχι πια η «μῆνις». Οι συνέπειες αυτού του θανάτου (αγώνας για το νεκρό, εκδίκηση, ταφή, αγώνες επιτύμβιοι) θα απασχολήσουν στο εξής το έπος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου