Ιλιάδα Β Γυμνασίου Ραψωδία: Π 684-867 :Ο Θάνατος του Πατρόκλου Φύλλο Εργασίας

Φύλλο Εργασίας Δομημένης Μορφής

Στην Ιλιάδα του Ομήρου– Β Γυμνασίου

Ραψωδία: Π 684-867 :Ο Θάνατος του Πατρόκλου

Ραψωδία: Π 684-867  (ανάλυση)

https://filologosab.blogspot.com/2018/03/684-867_17.html

Α : ΥΠΟΜΝΗΣΕΙΣ

  1)Διάβασε τους στίχους στο βιβλίο σου ή στο

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-B108/271/1988,6766/

2) Σύνδεση με τα προηγούμενα:

         Οι Τρώες επιτίθενται στους Αχαιούς ενώ οι περισσότεροι βασιλείς είναι τραυματισμένοι. Ο Πάτροκλος, φτάνοντας στα πλοία των Μυρμιδόνων, εκθέτει τη σοβαρότητα της κατάστασης στον Αχιλλέα και τον κατηγορεί για τη σκληρή στάση του. Του ζητάει να επιτρέψει τουλάχιστον σ' αυτόν να οδηγήσει τους Μυρμιδόνες στη μάχη. Ο Πηλείδης, βλέποντας κιόλας καπνό να βγαίνει από το καράβι του Πρωτεσίλαου, υποχωρεί και επιτρέπει στον Πάτροκλο να φορέσει την πανοπλία του· συμβουλεύει όμως το φίλο του να μην απομακρυνθεί από τα πλοία.  

 Οι Μυρμιδόνες εξοπλίζονται γρήγορα και εξορμούν με ασυγκράτητη μανία. Οι Τρώες υποχωρούν τρομαγμένοι, ενώ οι Αργίτες ξεθαρρεύουν και τους τρέπουν σε άτακτη φυγή. Στην καταδίωξη πρωτοστατεί ο Πάτροκλος, ο οποίος σκοτώνει τόσους πολλούς εχθρούς, που μπορεί κανείς να μιλήσει για αριστεία. Ανάμεσα στα θύματά του είναι ο γιος του Δία και αρχηγός των Λυκίων Σαρπηδόνας και ο ηνίοχος του Έκτορα Κεβριόνης. Ο Πάτροκλος, μεθυσμένος από τις επιτυχίες του, έχει ξεχάσει την εντολή του Αχιλλέα να μην απομακρυνθεί από τα πλοία και συνεχίζει την καταδίωξη έως τις Σκαιές πύλες.

3)  Στη ραψωδία Θ είχαμε ακούσει τον Δία να προοικονομεί:

Ο   Δίας αποκαλύπτει στην Ήρα τη βουλή του

Και τότε ο Δίας της αποκρίθηκεν ο νεφελοστοιβάχτης:
    «Αύριο πουρνό τον τρανοδύναμο του Κρόνου υγιό, σα θέλεις, 
      με πιο μεγάλη ακόμα μάνητα θα ιδείς, βοϊδόματη Ήρα, 
      πλήθος αρίφνητο απ' το αργίτικο το ασκέρι ν' αφανίζει·
     τι ο γαύρος Έχτορας τον πόλεμο δεν είναι να σκολάσει,
     πριν ο Αχιλλέας ο γοργοπόδαρος σκωθεί από τα καράβια,
    τη μέρα εκείνη που στις πρύμνες τους τ' ασκέρια στριμωγμένα
    θα στήσουν πόλεμο στου Πάτροκλου τρογύρα το κουφάρι».

(Ιλιάδα Θ 469-476, μτφρ. Ν. Καζαντζάκης - Ι.Θ. Κακριδής, έκδοση ΟΕΔΒ

Πόση προσωπική ευθύνη νομίζεις πως θα έχει ο Πάτροκλος σε όσα θα ακολουθήσουν;

  Β    ΔΡΑΣΕΙΣ:

4) Αντίθετα από τις συμβουλές του Αχιλλέα ο Πάτροκλος δίνει εντολή στον  Αυτομέδοντα να κυνηγήσουν τους Τρώες και τους Λυκίους. «Ποια τύφλωσις !» λέει ο ποιητής. Να θυμηθείς το ηθικό σχήμα  άτις, ύβρις, νέμεσις, τίσις  και να εξηγήσεις το αποτέλεσμα της τύφλωσης του Πατρόκλου.

Διάβασε βασικές έννοιες στην Ιλιάδα:https://filologosab.blogspot.com/2017/09/blog-post_81.html

5)  Στους στίχους 688-691 ο ποιητής συγκρίνει την απόφαση του θεού και την προσωπική ευθύνη του ήρωα. Να σχολιάσετε τους στίχους.

6)   Μετά τον στίχο 692 ακολουθεί η αριστεία του Πατρόκλου. Αφού ορίσεις τον όρο  «αριστεία»  να την εντοπίσεις στους στίχους.

7) Αφού θυμηθείς τους τρόπους εμφάνισης των θεών στους ανθρώπους

https://filologosab.blogspot.gr/2017/09/blog-post_81.html

 να εντοπίσεις και να αναγνωρίσεις αυτούς τους τρόπους στους στίχους 702-725.Γιατί νομίζεις πως επιλέγει κάθε φορά διαφορετικό τρόπο;

8)  Αφηγήσου τον θάνατο του Κεβριόνη από τον Πάτροκλο και προσπάθησε να δικαιολογήσεις τον ρεαλισμό στην περιγραφή του ποιητή.

9) Πάνω στον νεκρό Κεβριόνη ακολουθεί σφοδρή σύγκρουση Έκτορα-Πάτροκλου, Αχαιών –Τρώων. Να εξηγήσετε τον λόγο.

10)  Το τέλος του Πατρόκλου γίνεται σε τρεις φάσεις:

•        στχ  786-806 : Ο αφοπλισμός του Πατρόκλου από τον Απόλλωνα. ο Απόλλωνας χτυπάει τον Πάτροκλο, τον αφοπλίζει, τον αποδυναμώνει. Ο θεός φέρθηκε ύπουλα και χρησιμοποίησε τρόπους  ηθικά απαράδεκτους. Όμως είναι ένας θεός και οι θεοί δεν κρίνονται σύμφωνα με τα ανθρώπινα μέτρα και κανόνες. Δεν μπορούμε να κατηγορήσουμε τον Απόλλωνα γιατί είναι θεός και ως Θεός στέκεται πάνω από όλα αυτά. Περίγραψε τη σκηνή στον διπλανό σου. Γιατί νομίζεις πως ήταν απαραίτητος αυτός ο αφοπλισμός;
•         Στχ  806-817 : Το χτύπημα του Πατρόκλου από τον Εύφορβο .Ποιος ήταν ο Εύφορβος ; Πως χτυπάει τον Πάτροκλο και πως ο ποιητής προβάλλει την αριστεία του ήρωα;
•        Στχ  818-867 : Το τελειωτικό χτύπημα από τον Έκτορα. Πως γίνεται το τελικό χτύπημα στον Πάτροκλο; Πως ο θανάσιμος τραυματισμός του επηρεάζει τους Αχαιούς;

11) Ο Έκτορας καυχάται πάνω στον ετοιμοθάνατο Πάτροκλο αλλά και λίγο μετά τον θάνατό του. Να εντοπίσεις στοιχεία επικής ειρωνείας στα λόγια του και να τη σχολιάσεις.

12) Πως καταφέρνει ο Πάτροκλος με τα τελευταία του λόγια να μειώσει την επιτυχία του Έκτορα;

13)  Ο ετοιμοθάνατος Πάτροκλος προοικονομεί τον θάνατο του Έκτορα. Γιατί είναι ιδιαίτερα σημαντική αυτή η προσήμανση;

14) Ο Πάτροκλος πεθαίνει . Πως θα επηρεάσει ο θάνατός του την εξέλιξη των πραγμάτων;

15)  Ο ποιητής δείχνει να συμπαθεί ιδιαίτερα τον Πάτροκλο. Για να τονίσει την οικειότητα και την συμπάθεια στον ήρωα του χρησιμοποιεί την αποστροφή. Η αποστροφή είναι ρητορικό σχήμα κατά το οποίο ο ομιλητής διακόπτει τη ροή του λόγου του και στρέφεται σε ένα πρόσωπο και του απευθύνει το λόγο μιλώντας σε β πρόσωπο. Να βρεις τα σημεία αυτά και να τα σχολιάσεις.

16) Με ποιους τρόπους καταφέρνει ο Όμηρος να προβάλλει την αξία του Πατρόκλου;

17) Να χωρίσεις το κείμενο σε ενότητες δίνοντας έναν πλαγιότιτλο σε καθεμιά.

            

Γ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ:

18) Αφηγήσου σε έναν συμμαθητή σου που έλειπε από το μάθημα  την «αριστεία» και τον θάνατο του Πατρόκλου.

19)  Στην ενότητα αυτή γίνεται αναφορά στην μοίρα. Βρες τους στίχους στους οποίους αναφέρεται  και αφού εξηγήσεις τον όρο ,να πεις πως επηρέαζε  τη ζωή των ανθρώπων της ομηρικής εποχής. Οι σύγχρονοι άνθρωποι πιστεύουν στη μοίρα;

20)  Σε όλη την ενότητα είναι καθοριστική η παρέμβαση του θεού Απόλλωνα. α)  Βρες τα σημεία στα οποία παρεμβαίνει και το αποτέλεσμα της παρέμβασης. β)Ο τρόπος με τον οποίο δρα ο θεός στο θάνατο του ήρωα, μειώνει ηθικά τον θεό ή προβάλλει περισσότερο την ανδρεία του Πατρόκλου;

21) Να βρεις και να αναλύσεις τις ομηρικές παρομοιώσεις της ενότητας. Μπορείς να συμβουλευτείς το:

https://filologosab.blogspot.gr/2017/09/blog-post_81.html

22)Να βρεις και να σχολιάσεις τις προοικονομίες της ενότητας.

23)  Να συγκρίνετε τη συμπεριφορά και το ρόλο του Απόλλωνα στο θάνατο του Πάτροκλου με τον τρόπο τον οποίο χρησιμοποιεί ο Χάρος, για να σκοτώσει τον Διγενή στο ακριτικό τραγούδι που εξυμνεί τα υπεράνθρωπα κατορθώματα του ακρίτη .Να ελέγξετε τι επιδιώκουν τόσο ο Όμηρος όσο και ο ανώνυμος ποιητής του ακριτικού τραγουδιού με το να αποδίδουν παρόμοιες συμπεριφορές στον Φοίβο και στον Χάρο αντίστοιχα.

«Ο θάνατος του Διγενή» (ακριτικό)

 «...Σπίτι δεν τον εσκέπαζε, σπήλιο δεν τον εχώρει
τα όρη εδιασκέλιζε, βουνού κορφές επήδα,
χαράκι' αμαδολόγαγε και ριζιμιά ξεκούνιε.
Στο βίτσιμά πιανε πουλιά, στο πέταμα γεράκια,
στο γλάκιο και στο πήδημα τα λάφια και τ' αγρίμια.
Ζηλεύγει ο Χάρος, με χωσιά μακρά τονε βιγλίζει,
κι ελάβωσέ του την καρδιά και την ψυχή του πήρε».

24) Ο Πάτροκλος στην αριστεία του σκοτώνει τον γιό του Δία Σαρπηδόνα. Ο ποιητής συμπαθεί και εξυψώνει τόσο τον ήρωα του που ούτε ο γιός του Σία δεν αντιστέκεται. Ο Κ.Π Καβάφης στο ποίημά του αναφέρει τον πόνο του Δία εξαιτίας του θανάτου του γιού του.

Η Κηδεία του Σαρπηδόνος

Είν’ η καρδία του Διός πλήρης οδύνης. Ο Πάτροκλος εφόνευσε τον Σαρπηδόνα. Βουλήν της μοίρας εσεβάσθη ο Θεός. Aλλ’ ο πατήρ θρηνεί την δυστυχίαν του. Του Μενοιτίου ο υιός ανίκητος, οι Aχαιοί ως λέοντες βρυχώμενοι, ζητούσι τον νεκρόν ν’ αρπάξουν, και βοράν εις κόρακας κ’ εις κύνας να τον ρίψωσιν. Aλλά ο Ζευς δεν στέργει την ταπείνωσιν. Του προσφιλούς και τιμημένου του υιού το σώμα δεν θ’ αφίση να υβρίσωσιν. Ιδού από το άρμα του κατέρχεται επί της γης ο Φοίβος, δία εντολή.

Του Σαρπηδόνος τον νεκρόν αι θεϊκαί χείρες του σώζουσι, και εις τον ποταμόν τον φέρουσι και ευλαβώς τον νίπτουσι. Πλύνετ’ η κόνις και το αίμα το πηκτόν, και του δικαίου του ανδρείου ήρωος η φυσιογνωμία αναφαίνεται. Της αμβροσίας χύνει τα αρώματα επί του πτώματος ο Φοίβος δαψιλώς και το περικαλύπτει με Ολύμπια, αθάνατα φορέματα.