Το κειμενικό είδος της επιστολής

 Το κειμενικό είδος της επιστολής

 ως επικοινωνιακό πλαίσιο

Τα κειμενικά είδη είναι ομάδες κειμένων που παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά.

Ενδεικτικά, κειμενικά είδη:

το άρθρο, το δοκίμιο, η ομιλία, η επιστολή, η συστατική επιστολή,  η συνέντευξη, το βιογραφικό σημείωμα, η δημοσιογραφική είδηση, το ρεπορτάζ, η εικονοποιημένη αφήγηση (comic), και τα κείμενα οδηγιών (π.χ. πρόγραμμα, πρόσκληση, ανακοίνωση, οδηγίες προσανατολισμού και συνταγών).

Η επιστολή

Η ΔΟΜΗ (ΤΑ ΜΕΡΗ) ΜΙΑΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ

Τόπος και χρόνος (γράφεται πάνω δεξιά), π.χ.  Πάρος, 21 Ιουνίου 2015 Προσφώνηση: π.χ. Αγαπημένη μου Μαρία… (γράφεται πάνω αριστερά) Το περιεχόμενο της επιστολής: Πρόλογος: η αφορμή για τη σύνταξη της επιστολής και ο σκοπός του επιστολογράφου. Κύριο Μέρος: παρουσίαση και ανάλυση του θέματος, η άποψη του επιστολογράφου. Επίλογος: ανακεφαλαίωση και επίκληση στον αποδέκτη της επιστολής να κατανοήσει τον προβληματισμό του αποστολέα Αποφώνηση: π.χ. Φιλικά (γράφεται κάτω δεξιά)

 Τα είδη επιστολών και τα χαρακτηριστικά τους

Α) ΦΙΛΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ

Τυπικά χαρακτηριστικά: Προσφώνηση: «Φίλε Γιάννη , Φίλε μου κ.λπ.» / Αποφώνηση: «Με αγάπη , Φιλικά κ.λπ.» Ύφος: απλό, οικείο, προσωπικό, φυσικό που φανερώνει φυσικότητα και οικειότητα. Αρχίζουμε την επιστολή αναφερόμενοι στην αφορμή και στο θέμα («Διάβασα ένα άρθρο που αναφερόταν στο…»), καθώς και στον σκοπό-γιατί αποφασίσαμε να του στείλουμε αυτήν την επιστολή, κάνοντας επίκληση στο ήθος μας («Το άρθρο αυτό με προβλημάτισε και σκέφτηκα να μοιραστώ μαζί σου τον προβληματισμό αυτόν…»)… Επικαλούμαστε το συναίσθημά του και το ήθος του, π.χ. τους δεσμούς φιλίας που μας συνδέουν, τα κοινά χαρακτηριστικά, τις κοινές αγωνίες και σκέψεις («Θυμάμαι τις πολύωρες συζητήσεις μας γύρω από…» / «Γνωρίζω πως και εσύ ανησυχείς…» κ.λπ.)… Κλείνουμε την επιστολή αναμένοντας τα σχόλια και τις σκέψεις του («Αναμένω με αγωνία τις σκέψεις σου…», «Θα με ενδιέφερε πολύ και η δική σου άποψη…» κ.λπ.).

Β)  ΕΠΙΣΗΜΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ

Τυπικά χαρακτηριστικά: Προσφώνηση: «Αξιότιμε κύριε Υπουργέ, Κύριε Διευθυντά»,/   Αποφώνηση: «Με σεβασμό, Με εκτίμηση κ.λπ.» Ύφος: τυπικό και επίσημο που φανερώνει σεβασμό και εμπιστοσύνη και δεσμεύει τον αποδέκτη να ανταποκριθεί στο αίτημά μας.  Αρχίζουμε την επιστολή αναφέροντας  ποιοι είμαστε και το  θέμα της επιστολής. Γράφουμε δηλαδή  για ποιο σκοπό στέλνουμε την επιστολή. Μπορούμε να αναφέρουμε επίσης με ποια αφορμή και γιατί την στέλνουμε στο συγκεκριμένο πρόσωπο ή Αρχή. Λόγου χάρη, «Είμαστε το 15μελές Συμβούλιο του Γυμνασίου Πάρου…,  Αφορμή για την επιστολή αυτή …, Αποφασίσαμε να σας στείλουμε την επιστολή αυτή διότι είστε το πιο αρμόδιο πρόσωπο…,Προσδοκούμε να ακούσετε με προσοχή τις σκέψεις και προτάσεις μας, προκειμένου να… κ.λπ.») Επικαλούμαστε κατά βάση το ήθος του αποδέκτη, π.χ. την αρμοδιότητά του ως…, την ευαισθησία που έχει δείξει για σχετικά θέματα…, τους αγώνες του…, την υπευθυνότητά του…, την ειλικρινή διάθεσή του για… κ.λπ. Ανάλογα κάνουμε επίκληση και στο δικό μας ήθος, π.χ. «ως νέοι που ανησυχούμε…, ως άτομα που οραματιζόμαστε ένα καλύτερο αύριο…, ως ενεργά μέλη της κοινωνίας… κ.λπ.»  Εκφράζουμε με ευγένεια τις σκέψεις και διαμαρτυρίες μας: Για παράδειγμα, «Επιτρέψτε μας να…, Θα επιθυμούσαμε να…, Θα θέλαμε να…, αισθανόμαστε την ανάγκη να… κ.λπ.» Κλείνουμε την επιστολή εκφράζοντας τη βεβαιότητα πως ο παραλήπτης θα συμμεριστεί τον προβληματισμό μας και αναμένοντας τη θετική του ανταπόκριση…

 

Γ) ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ

Οι επιστολές αυτές έχουν ως σκοπό να λάβει γνώση του περιεχομένου τους η κοινή γνώμη και δημοσιεύονται.  Τυπικά χαρακτηριστικά:  Προσφώνηση: «Κύριε Διευθυντά της εφημερίδας….» / Αποφώνηση: «Ευχαριστούμε για τη φιλοξενία»  Αρχίζουμε την επιστολή αναφερόμενοι στο ποιοι είμαστε, στο θέμα της επιστολής, στην αφορμή για να την στείλουμε, στον σκοπό μας που είναι η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των αναγνωστών-κοινής γνώμης. Ύφος τυπικό και επίσημο, που φανερώνει σεβασμό και εμπιστοσύνη κυρίως προς τους αναγνώστες, σαφήνεια λόγου. Καλό είναι να αποφεύγονται η έντονη ειρωνεία, οι ύβρεις και οι προσβλητικοί υπαινιγμοί. Η επιστολή είναι γραπτός λόγος που χρησιμοποιούμε, για να επικοινωνήσουμε με πρόσωπα τα οποία δεν είναι παρόντα - οικεία και μη - ή με κοινωνικές ομάδες που θεωρούμε ως κατάλληλους δέκτες των μηνυμάτων μας, με στόχο: να πληροφορήσουμε για συμβάντα και καταστάσεις, να διαπιστώσουμε προβλήματα, να μεταδώσουμε σκέψεις και συναισθήματα, να εκφράσουμε απόψεις, εισηγήσεις, διαμαρτυρίες, να ανακοινώσουμε προθέσεις.

 

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ

                                                                                                                                       Aθήνα, 10-12-71

Αγαπητέ μου Πωλ,

    Μου γράφεις πως το Παρίσι είναι χιονισμένο, κι εδώ έχουμε σωστό ανοιξιάτικο καιρό. Κι ας είναι Δεκέμβρης. Πόσο γρήγορα κυλάνε οι μέρες του χρόνου! Τελειώνουμε και τους διαγωνισμούς του πρώτου τριμήνου. Σήμερα Μαθηματικά, αύριο Χημεία και τέρμα. Μεθαύριο θα κάνουμε τη δεύτερη μεγάλη σχολική εκδρομή. Θα πάμε στους Δελφούς. Θυμάσαι που είχαμε πάει μαζί, με τους γονείς μου, πριν από δύο χρόνια; Αλλά τι τα θέλεις, μια εκδρομή με το σχολείο είναι άλλο πράμα. Όλα τα χαίρεσαι πιο έντονα. Θα επισκεφτούμε πρώτα το Mουσείο και τα Aρχαία, κι ύστερα θα ξεχυθούμε για παιχνίδι. Θα φάμε σε εστιατόριο. Έχει το γλέντι του κι αυτό. Οι καθηγητές μας πετάνε την αυστηρή μάσκα που φοράνε στο σχολείο και γίνονται άλλοι άνθρωποι. Έχουμε φτιάξει για τον καθένα σατιρικούς* στίχους. Ο Πέτρος βοήθησε πολύ με το χιούμορ του. Ελπίζω να δω τον κύριο Ευαγγέλου να χαμογελάει, επιτέλους.

    Η Σόφη είναι ενθουσιασμένη με το σχολείο μας. Έχουμε φτιάξει μια καλή παρέα, τους ξέρεις πάνω κάτω όλους. Μόνο η Χριστίνα σού είναι άγνωστη, μια καινούρια από τη Θεσσαλονίκη. Ξέρεις, είναι σπουδαίο κορίτσι. Έξυπνη, τρώει την Τάνια στους βαθμούς και είναι όμορφη. Έχει κάτι τεράστια μάτια. Μόνο που συχνά φέρεται παράξενα, με ξαφνιάζουν οι τρόποι της. Στις αρχές νομίζαμε πως ήταν περήφανη κι ακατάδεχτη. Τώρα όμως που τη γνώρισα καλύτερα, ξέρω πόσο απλή είναι. Η Λίνα ψήλωσε, έγινε σωστή δεσποινίς. Για σκέψου: το μωρό μας πάει Πρώτη Γυμνασίου. Πώς περνάει ο καιρός!

Φίλησέ μου τη Νικόλ και τη μαμά σου. Μην αργήσεις να μου γράψεις.

                                                                                                        Με πολλή αγάπη

                                                                                                                 Αλέξης

* σατιρικός: σκωπτικός, κοροϊδευτικός.

Zωρζ Σαρή, Το Ψέμα, εκδ. Πατάκη, 1996 (διασκευή)

Χρήσιμο λεξιλόγιο για φιλικές επιστολές

Εξηγούμε γιατί γράφουμε στο συγκεκριμένο πρόσωπο Παρευρέθηκα στο Συνέδριο με θέμα… και αυτά που άκουσα με συγκίνησαν / με ενθουσίασαν / με προβλημάτισαν, γι’ αυτό θα ’θελα να μοιραστώ μαζί σου/σας κάποιους προβληματισμούς. Επικαλούμαστε με φυσικότητα τους δεσμούς φιλίας που μας ενώνουν Πόσο θα ’θελα να ήσουν εδώ, για να ανταλλάξουμε τις απόψεις μας στο επίμαχο θέμα…/ Περίμενα πώς και πώς τη στιγμή αυτή, όπου πάνω σε μια κόλλα χαρτί θα ξεδιπλώσω τις σκέψεις μου σ’ έναν άνθρωπο που είμαι σίγουρος /η πως θα με καταλάβει./Σου γράφω γνωρίζοντας πως μπορείς να καταλάβεις τις ανησυχίες μου./ Θυμάμαι τις πολύωρες συζητήσεις μας πάνω στο θέμα …/Θυμάσαι τις πολύωρες συζητήσεις μας πάνω στο θέμα … Επικαλούμαστε με φυσικότητα το ήθος του δέκτη Σου γράφω, γιατί γνωρίζω πως και συ ανησυχείς/προβληματίζεσαι για το θέμα αυτό./Θέλω (θα ’θελα) να μοιραστώ μαζί μ’ ένα πραγματικό/ή φίλο/η κάποιες σκέψεις./Εμπιστεύομαι την κρίση σου/την άποψή σου και θα ’ θελα την κριτική σου./Γνωρίζοντας ότι κι εσύ ανησυχείς για τους ίδιους λόγους…

 

Χρήσιμο λεξιλόγιο για επίσημες επιστολές

Απευθυνόμαστε σε σας ως το πλέον αρμόδιο πρόσωπο…/ γιατί πιστεύουμε ότι είστε το πιο αρμόδιο άτομο…/ως άτομο που έχετε αποδείξει με τις ως τώρα πράξεις σας/ έργο σας…/ ως Πρόεδρο του/της… / ως κύριο εκπρόσωπο του/της …/ ως ενεργό μέλος… / ως άτομο με ενεργό δράση στο …/ως προασπιστή των αρχών… Στη συνέχεια και πάλι κάνουμε επίκληση στο ήθος του δέκτη Εμπιστευόμαστε / εμπιστευόμενοι την υπευθυνότητα και το ήθος σας…/Επικαλούμαστε το ήθος και την εντιμότητά σας…/Επικαλούμαστε τα ανθρωπιστικά σας συναισθήματα…/Επικαλούμαστε τις ιδιαίτερές σας ευαισθησίες στο ζήτημα …/Γνωρίζοντας ότι διακατέχεστε από ειλικρινή ανθρωπιστικά συναισθήματα και από μια εντονότατη αίσθηση του δικαίου…/Γνωρίζοντας το ενδιαφέρον και τη μέχρι τώρα δράση σας στο χώρο …/Πιστεύοντας ότι διαθέτετε την απαραίτητη γνώση και εμπειρία… Εκφράζουμε με ευγένεια τις εισηγήσεις ή τις διαμαρτυρίες μας Επιτρέψτε μας / θα θέλαμε / θα επιθυμούσαμε / αισθανόμαστε έντονη την ανάγκη / αισθανόμαστε ως χρέος μας…  να εκφράσουμε / να εισηγηθούμε… να καταθέσουμε τις απόψεις μας / τις ενστάσεις μας / τις έντονες διαμαρτυρίες / τις διαφωνίες μας…  να καταδικάσουμε / να καταγγείλουμε τη στάση / το γεγονός ότι / το απαράδεκτο φαινόμενο… Προσπαθούμε να συνδέσουμε τον πομπό με το δέκτη Θα θέλαμε να ενισχύσουμε τις προσπάθειές σας στον αγώνα…/ Συμμεριζόμαστε την αγωνία σας, τις απόψεις σας, τις ανησυχίες σας…/ Αντιλαμβανόμαστε τη δύσκολη θέση στην οποία βρίσκεστε…/ Έχοντας πλήρη επίγνωση των δυσκολιών…/Είμαστε βέβαιοι πως συμφωνείτε μαζί μας…/ Εκφράζουμε την επιθυμία μας Επιθυμούμε / θα θέλαμε…/ Αναμένουμε τη θετική σας ανταπόκριση

Πηγές:https://blogs.sch.gr/earkouli/

https://blogs.sch.gr/skourti/