ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ (1798-1857)
Ο Διονύσιος Σολωμός γεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1798. Σπουδάζει νομικά στο Πανεπιστήμιο της Πάντοβας της Ιταλίας, όπου μυείται στον Ρομαντισμό, γνωρίζοντας εκπροσώπους των Ιταλικών Γραμμάτων της εποχής. Επιστρέφει το 1818 στη Ζάκυνθο, όπου μέχρι το 1822 γράφει ποιήματα στα ιταλικά. Το 1828 εγκαθίσταται στην Κέρκυρα και το 1833 αρχίζει η θλιβερή αντιδικία με τη μητέρα του. Πέθανε στην Κέρκυρα το 1857.
Ο Σολωμός δεν θέλησε ποτέ να επισκεφτεί την ελεύθερη Ελλάδα.
Η γέννησή του Σολωμού συμπίπτει χρονικά με τον θάνατο του Ρήγα στο Βελιγράδι, όπως παρατήρησε ο Παλαμάς. Ο Ρήγας αγωνίστηκε, μαρτύρησε και άνοιξε τον δρόμο προς την ελευθερία. Ο Σολωμός ύμνησε την ελευθερία, το Μεσολόγγι και τον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων.
Θέματά του: η ελευθερία, η φύση, η θρησκεία, ο έρωτας και ο θάνατος.
Δύο χρόνια μετά τον θάνατό του, ο μαθητής του Σολωμού Ιάκωβος Πολυλάς συγκέντρωσε σε τόμο Τα Ευρισκόμενα (1859).
Η ποιητική του δημιουργία διακρίνεται: α) στη ζακυθινή φάση (1818-1828)
Ύμνος εις την ελευθερία» (1823) ποίημα 158 στροφών, που εκδόθηκε το 1825, του οποίου οι δύο πρώτες στροφές καθιερώθηκαν ως ο Εθνικός Ύμνος της Ελλάδας και μελοποιήθηκαν από τον Κερκυραίο συνθέτη και φίλο του Νικόλαο Μάντζαρο.
«Εις τον θάνατο του Λορδ Μπάυρον» (1824) ωδή
«Διάλογος» (1824) Διάλογος Ποιητή και Σοφολογιότατου: ένα πεζογράφημα στο οποίο υπερασπίζεται τη δημοτική γλώσσα.
«Η γυναίκα της Ζάκυθος» (1824) ποίηση και πρόζα
«Η καταστροφή των Ψαρρών» (1825) επίγραμμα
β) στην κερκυραϊκή φάση (1828-1857)
«Ο Κρητικός» (1833) αφηγηματικό ποίημα, που υμνεί τον αγώνα για την πατρίδα και τον έρωτα
«Ο Πόρφυρας» (1849) με θέμα τον τραγικό θάνατο ενός Άγγλου στρατιώτη που τον κατασπάραξε ένας καρχαρίας (πόρφυρας)
«Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» (1830-1844) το έργο ζωής του Σολωμού, ένα επικο-λυρικό ποίημα που το επεξεργάστηκε σε Τρία Σχεδιάσματα.
Διονυσίου Σολωμού “Ελεύθεροι Πολιορκημένοι” (1830-1844)
[ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ]
Τίτλος
Ο αρχικός τίτλος του ποιήματος ήταν το ποίημα του «Χρέους»
Ο μεταγενέστερος τίτλος («Ελεύθεροι Πολιορκημένοι») εμπεριέχει μια αντίθεση.
Αναφέρεται σε ανθρώπους «πολιορκημένους» από τον εχθρό που υφίστανται σωματικές και ψυχικές δοκιμασίες, αλλά παραμένουν αδούλωτοι στο πνεύμα, αντιστέκονται, δεν ενδίδουν (= δεν υποχωρούν)εμμένουν στο χρέος. Ο τίτλος αυτός εν τέλει υπογραμμίζει τη νίκη της ηθικής ελευθερίας έναντι της υλικής βίας.
Ιστορικό πλαίσιο:
Το ποίημα αναφέρεται στη 12μηνη πολιορκία του Μεσολογγίου από τους Τούρκους (Απρίλιος 1825 – Απρίλιος 1826) και στην ηρωική έξοδο των Μεσολογγιτών στις 10 Απριλίου 1826 (Κυριακή των Βαΐων).
Οι Μεσολογγίτες γίνονται σύμβολα θυσίας για την ελευθερία, την τιμή και την αξιοπρέπεια του ανθρώπου.
Με αφορμή το παραπάνω συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός, ο Σολωμός γράφει μια επικο-λυρική σύνθεση με φιλοσοφικές προεκτάσεις και καθολικό περιεχόμενο.
ΙΔΕΕΣ – ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ
Οι πολιορκημένοι αντιμετωπίζουν μια σειρά από συνεχώς κλιμακούμενες δυσκολίες.
Εξωτερικές δυσκολίες (φυσικές κακουχίες):
Πείνα / αρρώστιες / τραυματισμοί / θάνατος
Εσωτερικές (ψυχικές) δυσκολίες:
Ο πειρασμός της ανοιξιάτικης φύσης
Ο πειρασμός του έρωτα και της επιθυμίας ζωής
Ο πειρασμός των ευτυχισμένων αναμνήσεων του παρελθόντος
Οι εσωτερικές δυσκολίες αποδεικνύονται πολύ πιο δυσβάστακτες και ύπουλες και γιατί υποσκάπτουν-πολιορκούν τους πολιορκημένους από μέσα.
ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ
Σχεδιάσματα: Το έργο έχει σωθεί σε τρία σχεδιάσματα
Ο Σολωμός δουλεύει το έργο πολλά χρόνια αλλά τελικά το αφήνει ανολοκλήρωτο.
Α΄ Σχεδίασμα: προφητικός λυρικός θρήνος για το Μεσολόγγι
Β΄ Σχεδίασμα: 15σύλλαβος + ομοιοκαταληξία (θυμίζει το δημοτικό τραγούδι και την Κρητική ποίηση)
Επικός τόνος. Τα δεινά των πολεμιστών πριν την ηρωική έξοδο
Γ΄ Σχεδίασμα: Ανάπλαση του Β΄
Σκηνικό του αποσπάσματος Ι – Εικόνες
Κάμπος του Μεσολογγίου: Σιωπή – ερημιά – ακινησία
1η εικόνα: η μάνα το πουλί
- γεμάτη θλίψη και απελπισία//// Ξενοισιά
- πείνα //// χόρταση
ο παραδοσιακός ρόλος-εικόνα της μάνας είναι «η τροφός», αυτή που προσφέρει στο παιδί τροφή
στην εικόνα του αποσπάσματος η μάνα φαίνεται να αποξενώνεται (να απομακρύνεται) από τον ρόλο της εξαιτίας της πείνας. Εκπροσωπεί τον άμαχο πληθυσμό του Μεσολογγίου.
2η εικόνα: Σουλιώτης κλαίει εικόνα σκληρού πολεμιστή
δράμα, απελπισία του πολεμιστή
και εδώ η πείνα τον αποξενώνει από τη βασική του ιδιότητα (από το να είναι δηλαδή σκληρός και τολμηρός πολεμιστής). Εκπροσωπεί τους υπερασπιστές του Μεσολογγίου.
Απόσπασμα ΙΙ: Η φύση
Στο δεύτερο απόσπασμα (ΙΙ) μέσα από ποικίλα εκφραστικά μέσα προβάλλεται η μαγεία, η χαρά και η αναγέννηση της ανοιξιάτικης φύσης, που αποτελεί μια άλλου είδους πολιορκία, πολιορκία εσωτερική για τους υπόδουλους Μεσολογγίτες. Κυριαρχεί η δραματική αντίθεση ανάμεσα στην αναγεννημένη και χαρούμενη φύση και στον υπόδουλο και θλιμμένο άνθρωπο.
Εκφραστικά μέσα:
Ι.
Αντιθέσεις: ελευθερία πουλιού / σκλαβιά Σουλιώτη, το πουλί βρίσκει τροφή / η μάνα ψάχνει
Μεταφορές: «σιωπή στον κάμπο βασιλεύει», «τα μάτια η πείνα εμαύρισε», «τουφέκι σκοτεινό»
Επανάληψη: «μάτια - μάτια»,
Παρήχηση: του λ: «λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί κι η μάνα το ζηλεύει»
του μ: «Τα μάτια η πείνα εμαύρισε, στα μάτια η μάνα μνέει»
ΙΙ.
Αντίθεση: ανάμεσα στην ομορφιά της ανοιξιάτικης φύσης και στη θλίψη του σκλαβωμένου ανθρώπου
Μεταφορές: «Λευκό βουνάκι πρόβατα κινούμενο βελάζει», «Ευώδιασε τον ύπνο της», «μάγεμα η φύση»
«άγριο κρίνο», «πέτρα ολόχρυση»,
Προσωποποίηση: «ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε»
Επανάληψη: «με χίλιες γλώσσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κρένει»
Παρήχηση: του ρ: «η μαύρη πέτρα ολόχρυση και το ξερό χορτάρι»
Υπερβολή: όποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει
Επίσης η χρήση επιθέτων (λευκό, άγριο, μαύρη, ολόχρυση) και η καίρια χρήση του ουσιαστικού (όνειρο, μάγεμα).
Η πείνα (εξωτερικός εχθρός) παρουσιάζεται μέσα από διάφορες εικόνες
με τους μαύρους κύκλους στα μάτια
με την εξάντληση του Σουλιώτη
μέσα από τη ζήλια της μάνας για το χορτάτο πουλί
Τόνος : ο τόνος του κειμένου είναι ελεγειακός (= θρηνητικός) και προφητικός.
Γλώσσα: Δημοτική γλώσσα με έντονο λυρισμό.
http://fk-thess2010.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου