Ελένη Ευριπίδη Β Επεισόδιο 2η σκηνή , 659-840

Φύλλο Εργασίας Δομημένης Μορφής

 Στην Ελένη του Ευριπίδη

Β Επεισόδιο,   2^η σκηνή  (659-840)

Α : Υπομνήσεις:  

1)  Αναγνώριση:    Στοιχείο του μύθου της τραγωδίας· η μεταβολή, το πέρασμα από την άγνοια στη γνώση. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη η αναγνώριση ενός προσώπου μπορεί να γίνει: α) με σημάδια β) από τα ίδια τα γεγονότα γ) με ανάμνηση δ) με συλλογισμούς 

2) Άγγελος/Αγγελιαφόρος:  Δευτερεύον πρόσωπο της τραγωδίας, συνήθως ανώνυμο, που αφηγείται στους ήρωες (και στους θεατές) γεγονότα που συνέβησαν εκτός σκηνής ή μέσα στο παλάτι· οι αγγελιαφόροι ονομάζονται στα αρχαία ἐξάγγελοι, όταν αναγγέλλουν γεγονότα που συνέβησαν μέσα στα ανάκτορα ή στο ναό, και ἄγγελοι, όταν τα γεγονότα που αναγγέλλουν συνέβησαν σε άλλο τόπο. Αγγελική ρήση: Η αφήγηση του αγγελιοφόρου που μεταφέρει όσα έγιναν εκτός σκηνής.

Β ΔΡΑΣΕΙΣ:

3)Ο Αγγελιαφόρος μπαίνει βιαστικός, ανήσυχος ,ενώ ο Μενέλαος ήταν σε αδιέξοδο.(τεχνική απροόπτου).Από ποια Πάροδο μπαίνει; Γιατί; Ποια θα είναι η εικόνα του;

4)Πως καταλαβαίνει το κοινό ποιος είναι χωρίς τη συνηθισμένη αυτοσύσταση;

5)Ποιες πληροφορίες φέρνει ο Αγγελιαφόρος;

6) Ο αγγελιαφόρος μεταφέρει τα λόγια του ειδώλου σε ευθύ λόγο .Γιατί; Τι  πληροφορίες δίνει η Ελένη –είδωλο;

7) Ο αγγελιαφόρος μετά στρέφεται προς την Ελένη η οποία πέφτει για μια ακόμα φορά θύμα του Είναι- Φαίνεσθαι .Βρες το σημείο.

8) Μετά από στιγμιαίο δισταγμό ο Μενέλαος συνθέτει τα δεδομένα και αναγνωρίζει την Ελένη.Βρες τους στίχους. Ποιες φαντάζεσαι πως θα ήταν οι κινήσεις του;

9)Επιτέλους ήρθε η ώρα ώστε και οι δύο σύζυγοι να περάσουν από την άγνοια στη γνώση και το είναι να ταυτιστεί με το φαίνεσθαι. Τα επόμενα στάδια αναγνώρισης στις τραγωδίες είναι: α) η εκδήλωση των συναισθημάτων, β) αναδρομή στο παρελθόν, ώστε οι δυο ήρωες να συμπληρώσουν τα κενά τους και  γ) αναφορά στο μέλλον

Εκδήλωση συναισθημάτων( Ποια είναι;)	Αναδρομή στο παρελθόν(εξηγήσεις)	Αναφορά στο μέλλον

10)Μερικά στοιχεία για τους ανώνυμους χαρακτήρες των τραγωδιών: -ανήκουν στα λαϊκά στρώματα, είναι αντιηρωικοί χαρακτήρες, έχουν απλοϊκή σκέψη, καθημερινά συναισθήματα, με παρορμητική συμπεριφορά, έντονα εκδηλωτικοί και αφοσιωμένοι στον αφέντη τους. Αυτά τα χαρακτηριστικά τα έχει ο Αγγελιαφόρος.Όμως διαφέρει και …λίγο. Διαβάστε τους στίχους 666, 777, 811-813 , σταθείτε στα λόγια του και τη συμπεριφορά των πρωταγωνιστών απέναντι του. Σε τι διαφέρει; Ποια η ιδιαίτερη σχέση του με τον Μενέλαο και την Ελένη;

11)Ο Αγγελιαφόρος διατυπώνει απόψεις (→Διάνοια ) για τους θεούς, τη μοίρα, τον καλό δούλο, τη μαντεία (→επιρροή του Ευριπίδη από τους Σοφιστές) . Ποιες απόψεις διατυπώνει για :

α ) τους θεούς και τη μοίρα;( 786-798)

β) τον καλό δούλο;( 803-810)

γ) την αξιοπιστία της μαντικής τέχνης;( 823-837)

12) Πώς θα χαρακτηρίζατε τον Αγγελιαφόρο με βάση τα λόγια και τη συμπεριφορά του;

13) Διάβασε στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού- Δούλοι : http://www.ime.gr/chronos/05/gr/society/slaves_intro.html  

Για τη δουλεία στην αρχαία Ελλάδα.  Ο Ευριπίδης φαίνεται μέσα από τα λόγια του Αγγελιαφόρου να είναι υπέρ ή κατά της δουλείας;

14)   Πώς γίνεται η αποκατάσταση της Ελένης; 

Σχόλια:

Λόγος του αγγελιαφόρου

-Ανακοινώνει πως μεταφέρει μια πολύ σημαντική είδηση.

-Διστάζει να ανακοινώσει το γεγονός για να αυξήσει την αγωνία των θεατών αλλά και επειδή αυτά που θα ανακοινώσει είναι πολύ σοβαρά.

-Χρησιμοποιεί ευθύ λόγο και μεταφέρει το γεγονός με ζωντάνια και αμεσότητα. Η αφήγηση του είναι πρωτοπρόσωπη, περιγραφική.

-Μεταφέρει τα όσα συνέβησαν στη σπηλιά.

-Ο αγγελιαφόρος είναι ένας απλός λαϊκός τύπος που αρέσκεται στις φλυαρίες και στις φιλοσοφίες. Είναι δεμένος με τους αφέντες του και μοιράζεται μαζί τους χαρές και λύπες.

-Η παρουσία του αγγέλου και η ρήση του επιβαλλόταν από την ενότητα χώρου και χρόνου του αρχαίου δράματος: όλα όσα διαδραματίζονται μπροστά στους θεατές συμβαίνουν στον ίδιο χώρο  και σε χρονικό διάστημα 24 ωρών.

-Η εμφάνιση του αγγελιαφόρου είναι απροσδόκητη όπως ήταν η εμφάνιση του Τεύκρου και του Μενελάου. Το απροσδόκητο και το απρόοπτο είναι συνηθισμένο στοιχείο της τεχνικής του Ευριπίδη.

- Ο ρόλος του Αγγελιαφόρου : 
α. θα συμβάλλει στη διαδικασία της αναγνώρισης και ενώ η δράση βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο       
  β. θα συμβάλλει επίσης στην αποκατάσταση του ονόματος της Ελένης         
    γ. θίγει το μεγάλο πρόβλημα :ο πόλεμος είχε ως αιτία έναν ίσκιο και θα περάσει στους θεατές ένα αντιπολεμικό μήνυμα          
 δ. οι σκέψεις του προβάλλουν καινές αντιλήψεις σχετικά με τον άνθρωπο

Αναγνώριση

Η αναγνώριση των δύο ηρώων στην Ελένη μεθοδεύεται από τον Ευριπίδη μέσα από την πορεία της άγνοιας προς τη γνώση. Η αλήθεια έρχεται όταν παύει να λειτουργεί το μοτίβο του ειδώλου που στήριξε ως τώρα το μύθο και αποκαλύπτεται πως η Ελένη ήταν ένας ίσκιος. Η αναγνώριση επιτυγχάνεται όταν παύει να λειτουργεί η αντίθεση φαίνεσθαι-είναι και όλα τα πρόσωπα παίρνουν την κανονική τους ταυτότητα.

Διακυμάνσεις συναισθημάτων ηρώων

Ελένη:  χαρά για τις καλές ειδήσεις της θεονόης, έπειτα φόβο για την τύχη τη δικιά της και του Μενέλαου, χαρά καθώς αναγνωρίζει το Μενέλαο, έκπληξη, απογοήτευση, απόγνωση όταν ο Μενέλαος αρνείται να τη δεχτεί ως γυναίκα του και είναι έτοιμος να αποχωρήσει, στο τέλος χαρά για την αναγνώριση.

Μενέλαος: έκπληξη όταν αντικρίζει την Ελένη, φόβος και απόγνωση για τους μάταιους κόπους που του προξενούν τα νέα του ειδώλου, χαρά για την αναγνώριση, έκπληξη για αυτά που ακούει από την Ελένη και τέλος χαρά για το ευτυχισμένο αντάμωμα.

Ο ρόλος του Χορού: Είναι συγκρατημένος και ακούγεται μόνο 2 φορές .Είναι επιφυλακτικός γιατί ο κίνδυνος από τον Θεοκλύμενο δεν έχει εκλείψει ,κάτι που έχουν λησμονήσει οι δύο σύζυγοι. Έτσι προειδοποιεί για μελλοντικές συμφορές επαναφέροντας τους δυο συζύγους στην πραγματικότητα ,ώστε να είναι έτοιμοι.

 ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ – ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

«Το ελεύθερο άτομο μπορεί να είναι ελεύθερο ακόμη και στο κλουβί της φυλακής του…» Μαχάτμα Γκάντι

ΟΡΙΣΜΟΣ: Ελευθερία είναι το δικαίωμα του κάθε ατόμου να ενεργεί αδέσμευτα και αβίαστα, σύμφωνα με τη δική του βούληση, όπως θέλει, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δύναται να βλάπτει τους συνανθρώπους του ανεμπόδιστα

Πνευματική ελευθερία: Πρόκειται για την ελευθερία του πνεύματος του ατόμου να εξελίσσεται, να αποκτά γνώσεις, να σκέπτεται και να αξιολογεί σφαιρικά όλα τα μηνύματα και τις πληροφορίες που δέχεται. Πνευματικά ελεύθερος γενικότερα είναι εκείνος που μπορεί να διατηρεί τη δική του σκέψη του και να αποφασίζει βάσει των δικών του κριτηρίων και επηρεασμένος από φανατισμούς, μηχανισμούς προπαγάνδας, προκαταλήψεις και στερεότυπα.
 Όταν κάποιος άνθρωπος διαθέτει ψυχική ελευθερία, τότε, λόγω των ψυχικών δυνάμεων και της αγωνιστικότητάς του, δεν υποκύπτει ούτε σε πειθαναγκασμούς, ούτε σε απειλές και εκφοβισμούς. Όταν κάποιος άνθρωπος είναι πνευματικά ελεύθερος, ακόμη και αν βιώνει σε ολοκληρωτικό και ανελεύθερο καταφέρνει να διατηρεί τη διαύγεια του νου του .
                                                                      
                                                            Β Επεισόδιο, 1η και 2η σκηνή