Μετοχές, είδη μετοχών, Αρχαία Ελληνικά, θεωρία ασκήσεις

Μετοχές Ενεργητικής-Μέσης Φωνής

Κλίση μετοχών στο:

https://filologosab.blogspot.com/2020/11/blog-post_22.html

Μετοχές
	Ενεργητική Φωνή	Μέση φωνή
Ενεστώτας	-ων, -ουσα, -ον ὁ λύ-ων ἡ λύ-ουσα τὸ λῦ-ον	-όμενος, -η, -ον ὁ λυόμενος ἡ λυομένη τὸ λυόμενον
Μέλλοντας	-σων, -σουσα, -σον ὁ λύ-σων ἡ λύ-σουσα τὸ λῦ-σον	-σόμενος, -η, -ον ὁ λυσόμενος ἡ λυσομένη τὸ λυσόμενον
Αόριστος	-σας, -σασα, -σαν ὁ λύ-σας ἡ λύ-σασα τὸ λῦ-σαν	-σάμενος, -η, -ον ὁ λυσάμενος ἡ λυσαμένη τὸ λυσάμενον
Παρακείμενος	-κώς, -κυῖα, -κός ὁ λελυ -κώς ἡ λελυ- κυῖα,  τό λελυ-κός	-μένος, -η, -ον ὁ λελυμένος ἡ λελυμένη,  το λελυμένον

            Η μετοχή είναι ρηματικό επίθετο που παρουσιάζει τρία γένη και αντίστοιχα τρεις καταλήξεις (τριγενές και τρικατάληκτο).

1.  Η μετοχή του αορίστου δεν παίρνει αύξηση.
2.  Η μετοχή του παρακειμένου διατηρεί τον αναδιπλασιασμό, π.χ. ὁ ἐσκευακώς, ἡ ἐσκευακυῖα, τὸ ἐσκευακός.
3. Η μετοχή ενεστώτα του ρ. εἰμὶ είναι: ὤν, οὖσα, ὄν.
4. Το αρσενικό και ουδέτερο γένος των μετοχών όλων των χρόνων της ενεργητικής φωνής κλίνονται σύμφωνα με τη γ΄ κλίση, ενώ το θηλυκό σύμφωνα με τα θηλυκά σε -α της α΄ κλίσης. Επιπλέον, το θηλυκό στη γενική του πληθυντικού τονίζεται πάντοτε στη λήγουσα, π.χ. τῶν λυουσῶν, τῶν λυσουσῶν, τῶν λυσασῶν, τῶν λελυκυιῶ
5. Το αρσενικό και το ουδέτερο γένος των μετοχών όλων των χρόνων στη μέση φωνή κλίνονται σύμφωνα με τα αντίστοιχα αρσενικά και ουδέτερα της β΄ κλίσης, ενώ το θηλυκό σύμφωνα με τα αντίστοιχα θηλυκά της α΄ κλίσης.

Είδη μετοχής:
Οι μετοχές, ανάλογα με τη συντακτική τους λειτουργία, διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: επιθετικές, κατηγορηματικές, επιρρηματικές.

Επιθετική  Μεταφράζεται ως αναφορική πρόταση με τις λέξεις «που», «ο οποίος». Συνήθως είναι έναρθρη. Συντακτικά καταλαμβάνει θέσεις ουσιαστικών και επιθέτων. Ὁ φεύγων πόνους φεύγει τιμάς (= αυτός που αποφεύγει τους κόπους αποφεύγει και τις τιμές).
	Κατηγορηματική  Μεταφράζεται με τις λέξεις «να», «ότι»και (σπανιότερα, όταν εξαρτάται από ρήμα ψυχικού πάθους) «που». Εξαρτάται συνήθως από ρ. συνδετικά, γνωστικά, αισθητικά, έναρξης, λήξης, ψυχικού πάθους.    Ἐμοὶ χαρίζου ἀποκρινόμενος (= Κάνε μου τη χάρη να μου απαντήσεις).
Επιρρηματική  Λειτουργεί ως επίρρημα. Μπορεί να είναι: τροπική [μτφρ. με ν.ε. μετοχή (-ντας), «με το να»]    Ἦλθεν ἔχων (= έχοντας) ὀλίγας ναῦς. χρονική (μτφρ. «όταν», «αφού», «ενώ»)    Οὗτος τοσαῦτα εἰπὼν (= αφού είπε) ἀπῆλθεν. αιτιολογική (μτφρ. «επειδή», «αφού», «εφόσον»)    Κινδυνεύσαντες (= επειδή κινδύνευσαν) ἡττηθῆναι ἀπεχώρησαν. τελική (μτφρ. «για να», δηλώνει σκοπό και βρίσκεται σε χρόνο μέλλοντα)    Τοῦτο λέξων (= για να πω) ἔρχομαι. υποθετική (μτφρ. «αν»)    Ταῦτα ποιοῦντες (= αν κάνετε) τὰ δίκαια ψηφιεῖσθε. εναντιωματική (μτφρ. «αν και», «μολονότι»)    Ὀλίγοι ὄντες (= αν και ήταν) ἐνίκησαν.

 Το υποκείμενο της μετοχής:

Το υποκείμενο μιας μετοχής βρίσκεται στο ίδιο γένος, στον ίδιο αριθμό και στην ίδια πτώση με τη μετοχή.Από την άποψη του υποκειμένου της, μια επιρρηματική μετοχή μπορεί να είναι συνημμένη ή απόλυτη.

α. Συνημμένη χαρακτηρίζεται μια επιρρηματική μετοχή, όταν το υποκείμενό της έχει και άλλη συντακτική θέση μέσα στην πρόταση.

Ἀκούσαντες ταῦτα οἱ στρατιῶται παρεσκευάσαντο πρὸς μάχην (η φράση οἱ στρατιῶται, που είναι υποκείμενο της μετοχής ἀκούσαντες, είναι και υποκείμενο του ρήματος παρεσκευάσαντο). 

β. Απόλυτη χαρακτηρίζεται μια επιρρηματική μετοχή, όταν το υποκείμενό της δεν έχει άλλη συντακτική θέση μέσα στην πρόταση. Σε μια τέτοια περίπτωση, αν παραλείψουμε τη μετοχή, το υποκείμενό της περιττεύει στην πρόταση:

Ἐστράτευσαν ἐπ' αὐτοὺς οὐδεμιᾶς διαφορᾶς πρότερον ὑπαρχούσης (το υποκείμενο διαφορᾶς της μετοχής δεν έχει καμία άλλη συντακτική θέση μέσα στην πρόταση).
Μόνο η επιρρηματική μετοχή μπορεί να είναι απόλυτη.

Η απόλυτη μετοχή βρίσκεται σε πτώση γενική, εάν ανήκει σε προσωπικό ρήμα, η αιτιατική, εάν ανήκει σε απρόσωπο ρήμα.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ:

1)    Να αναγνωρίσετε τις μετοχές στις παρακάτω προτάσεις:

Ξέρξης εἶδεν Ἀρτεμισίαν μαχομένην.

Θεοῦ θέλοντος ταῦτα ποιήσομεν.

 Ἦλθεν τρέχων ἐκ Μαραθῶνος.

Διωκόμενοι ὑπὸ τῶν βαρβάρων ἐπορευόμεθα διὰ τοῦ πεδίου.

 Αἰσχύνομαι οὐ βοηθήσας.

 Θηβαῖοι λύσαντες τὰς σπονδὰς ἐστράτευσαν ἐπὶ Πλάταιαν.

. Ἦλθον κρυφίως κλέψοντες τὸν ἵππον

 Ὀλίγοι ὄντες ἐνίκησαν.

 Ἦλθε ἔχων ναῦς (= πλοία) ὀλίγας.

 Εἰς Μέγαρα ἦλθον Ἐπαμεινώνδαν ὑποδεξόμενοι.

 Ὁρῶσι Κῦρον ἀσπαζόμενον τὸν πάππον.

 Ὁ σῴζων τὴν πατρίδα μεγάλην τιμὴν ἔχει.

  Ἀλέξανδρος ἀπέστειλεν Ἀμύνταν τοὺς ἐχθροὺς διώξοντα.

 Ἐλάχιστοι οἱ τὰ ἄριστα γιγνώσκοντες.

 Παρεσκευάζοντο (= έκαναν προετοιμασίες) ὡς πολεμήσοντες.

2). Να σχηματίσετε τις μετοχές οι οποίες λείπουν από τον παρακάτω πίνακα.

Ενεστωτας	Μέλλοντας	Αόριστος	Παρακείμενος
ὁ δουλεύων
	ἡ κηρύξουσα
		ὁ ἐλπίσας
ἡ ἀλλάττουσα
	ἡ πράξουσα

3)   Να γράψετε τις Μετοχές όλων των χρόνων   Ενεργητικής και Μέσης Φωνής στα παρακάτω ρήματα:

 κινδυνεύω, φυτεύω, στρατεύω.

Ασκήσεις από:

users.sch.gr › panosloupasis