Επαναληπτικές ασκήσεις
Λεξιλογικές -ετυμολογικές
1) Αφού
αναλύσετε τις παρακάτω σύνθετες λέξεις στα συνθετικά τους, να συμπληρώσετε την
τρίτη στήλη δηλώνοντας τι μέρος του λόγου είναι το α΄ συνθετικό:
|
|
α΄συνθετικό
|
β΄συνθετικό
|
το
α΄συνθετικό είναι
|
|
σύμμαχος
|
|
|
|
|
ἑκατόγχειρ
|
|
|
|
|
ἀσφαλές
|
|
|
|
|
εὐφημέω,
εὐφημῶ
|
|
|
|
|
κατασπάω,
κατασπῶ
|
|
|
|
2) Να
σχηματίσετε σύνθετες λέξεις χρησιμοποιώντας τα συνθετικά που δίνονται:
|
α΄συνθετικό
|
β΄συνθετικό
|
σύνθετη
λέξη
|
|
|
θάλασσα
|
+
|
κρατέω,
κρατῶ
|
|
|
θάλασσα
|
+
|
πόρος
|
|
|
κεραυνός
|
+
|
βάλλω
|
|
|
πολύς
|
+
|
καρπός
|
|
3) Να
βάλεις τις λέξεις στη σωστή στήλη:
Φορεύς
φορά φέρετρον φόρος
κλῆσις κλητήρ
|
όργανο, μέσο
|
πρόσωπο που
ενεργεί
|
ενέργεια,
κατάσταση
|
|
|
|
|
4)Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α΄
με τις ομόρριζές τους στη στήλη Β΄:
|
Α΄
|
Β΄
|
|
|
στάσις
|
|
καλῶ
|
σιωπή
|
|
ἐπανίστημι
|
στασιώδης
|
|
ὑπεροπτικός
|
ὄψις
|
|
σιωπῶ
|
σφάλμα
|
|
ἀσφαλές
|
στατήρ
|
|
|
παράκλητος
|
5)Να γράψετε επίθετα της α.ε. ομόρριζα των
ρημάτων σιωπῶ και ἐλεῶ.
6)Να γράψετε από δύο ομόρριζες των ρημάτων κατακόπτω, μάχομαι, λέγω λέξεις (απλές ή σύνθετες)
της α.ε.
7)Χρησιμοποιώντας τις λέξεις ἵππος, πατὴρ και φίλος ως α΄ ή ως β΄συνθετικό, να
σχηματίσετε με καθεμία δύο σύνθετες λέξεις της α.ε
8) Από το ρ. πάσχω :
α) να γράψετε όσο περισσότερες παράγωγες
λέξεις της α.ε. μπορείτε (θέματα του ρήματος: παθ-, πενθ-).
β) να σχηματίσετε τις σύνθετες λέξεις της
α.ε. που ζητούνται στον ακόλουθο πίνακα και να βρείτε τις παράγωγές τους.
|
συνθετικά
|
σύνθετη
λέξη
|
|
εὖ + πάσχω (θ. παθ-)
|
(επίθ.)
|
|
σύν + πάσχω (θ. παθ-)
|
(επίθ.)
|
|
πολύ + πάσχω (θ. παθ-)
|
(επίθ.)
|
|
κακός + πάσχω (θ. παθ-)
|
(επίθ.)
|
9)Να αντιστοιχίσετε τα ρήματα της στήλης Α΄
με τις ομόρριζες λέξεις τους στη στήλη Β΄ (ένα στοιχείο της στήλης Α΄
περισσεύει):
|
Α'
|
Β΄
|
|
λοιδορέω,
λοιδορῶ
|
πολίτευμα
|
|
δέδοικα,
δέδια
|
ἀληθής
|
|
τυγχάνω
|
νόμισμα
|
|
ἐκλανθάνω
|
λοιδορία
|
|
διαμαρτάνω
|
δέος
|
|
πολιτεύω
|
εὐτυχία
|
|
νομίζω
|
λάθος
|
|
δέομαι
|
ἁμαρτία
|
|
|
πολιτικός
|
10)Να συμπληρώσετε τα κενά του παρακάτω
πίνακα σχηματίζοντας σύνθετες λέξεις της α.ε. με τα συνθετικά που δίνονται:
|
α΄συνθετικό
|
β΄συνθετικό
|
σύνθετη
λέξη
|
|
|
παρά
|
+
|
νόμος
|
(επίθ.)
__________
|
|
ἐπί
|
+
|
κοινός
|
(επίθ.)
__________
|
|
μήτηρ
|
+
|
πόλις
|
(ουσ.)
__________
|
|
κώμη
|
+
|
πόλις
|
(ουσ.)
__________
|
|
ἀ-
|
+
|
πόλις
|
(επίθ.)
__________
|
|
ὑπό
|
+
|
δίκη
|
(επίθ.)
__________
|
|
ἀνά
|
+
|
κρίνω
|
(ρήμα)
__________
|
|
εὖ
|
+
|
νοῦς
|
(επίθ.)
__________
|
|
μετά
|
+
|
ἔχω
|
(επίθ.)
__________
|
11) Χρησιμοποιώντας
ως α΄ συνθετικό τις προθέσεις ἀνά, ἀπό, ἐξ, ἐπί, μετά, περί, σὺν και ὑπὲρ και ως β΄συνθετικό το ρήμα ἔχω να σχηματίσετε σύνθετα ρήματα, ουσιαστικά και επίθετα της
α.ε., όπου είναι δυνατόν:
|
πρόθεση
|
ρήμα
|
ουσιαστικό
|
επίθετο
|
|
περί
|
περιέχω
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12) Χρησιμοποιώντας
το ρ. γίγνομαι ως β΄ συνθετικό και ως α΄
συνθετικό κλιτή ή άκλιτη λέξη, να σχηματίσετε όσο περισσότερες σύνθετες λέξεις
της α.ε. μπορείτε σύμφωνα με το παράδειγμα: εὖ + γίγνομαι > εὐγενής.
13) Να συμπληρώσετε τη δεύτερη στήλη του πίνακα με
λέξεις της α.ε. αντώνυμες αυτών της πρώτης στήλης:
|
λέξη
|
αντώνυμο
|
|
ἄπορος
|
__________________
|
|
ἀκλεής (= άδοξος)
|
__________________
|
|
εὐλογέω,
εὐλογῶ
|
__________________
|
|
εὐσεβής
|
__________________
|
|
δύσελπις
|
__________________
|
|
δύσνοια
|
__________________
|
|
δυσδαίμων
|
__________________
|
14) Να σχηματίσετε σύνθετες λέξεις της ν.ε.
με α΄ συνθετικό το επίρρημα εὖ ή το μόριο δυσ- που να αποδίδουν τις
παρακάτω φράσεις:
|
αυτός που είναι δύσκολο
να επιλυθεί
|
→
|
|
|
αυτός
που ηχεί ευχάριστα
|
→
|
|
|
αυτός
που πείθεται δύσκολα
|
→
|
|
|
αυτός
που θραύεται εύκολα
|
→
|
|
|
αυτός που κινείται με δυσκολία,
ο αργός
|
→
|
|
|
αυτός που προμηνύει
δυσάρεστη έκβαση κάποιου πράγματος
|
→
|
15) α. Χρησιμοποιώντας προθέσεις ως
α΄συνθετικό
και το ρήμα ῥέω ως β΄ συνθετικό να σχηματίσετε σύνθετα ρήματα της α.ε.
και να γράψετε τη σημασία τους.
β. Να γράψετε στη ν.ε. από δύο σύνθετα ρήματα
χρησιμοποιώντας τις προθέσεις ἀμφί, ἀντὶ και παρὰ ως α΄συνθετικό.
16) Να
συμπληρώσετε στις παρενθέσεις τους αριθμούς των σύνθετων λέξεων του πλαισίου οι
οποίοι αντιστοιχούν στις σημασίες που δίνονται δίπλα:
|
1. πυροδότηση
|
α. αυτός που αντέχει σε υψηλές θερμοκρασίες ( )
|
|
2. πυρίμαχος
|
β. πρόσωπο που του αρέσει να προκαλεί πυρκαγιές ( )
|
|
3. πυραγός
|
γ. αξιωματικός
της Πυροσβεστικής ( )
|
|
4. πυρομανής
|
δ. η μέριμνα για την αποτροπή ατυχημάτων που προκαλούνται από φωτιά ( )
|
|
5. πυρασφάλεια
|
ε. πρόκληση έκρηξης με χρήση ειδικού μηχανισμού ( )
|
17) Να συμπληρώσετε τη δεύτερη στήλη του πίνακα
με τις σύνθετες λέξεις που προκύπτουν από τα συνθετικά της πρώτης στήλης.
|
α΄συνθετικό
|
|
β΄συνθετικό
|
σύνθετη λέξη
|
|
|
γῆ
|
+
|
πέδον
|
||
|
γῆ
|
+
|
πονέω, πονῶ
|
||
|
ἔχω
|
+
|
ἐγγύη
|
||
|
ἔχω
|
+
|
μῦθος
|
||
|
μέγας
|
+
|
φυή*(<
φύω)
|
||
|
μέγας
|
+
|
πόλις
|
||
|
μηχανή
|
+
|
ῥάπτω
|
||
|
μικρός
|
+
|
ψυχή
|
||
|
ναῦς
|
+
|
σταθμός
|
||
|
ναῦς
|
+
|
πήγνυμι
|
||
|
πᾶς
|
+
|
ἄγυρις (= αγορά)
|
(ουσ.) πανήγυρις
(= γενική συγκέντρωση)
|
|
|
πείθω
|
+
|
ἄρχω
|
||
|
πείθω
|
+
|
ἡνία
|
||
|
πολύς
|
+
|
δαπάνη
|
||
|
πολύς
|
+
|
μηχανή (= τέχνασμα)
|
||
|
φίλος
|
+
|
φρήν
|
||
|
χείρ
|
+
|
πέδη (= τα δεσμά)
|
18) Να συμπληρώσετε τον πίνακα
που ακολουθεί με σύνθετες λέξεις της α.ε. χρησιμοποιώντας τα συνθετικά που
δίνονται:
|
α΄και β΄συνθετικά
|
σύνθετη λέξη
|
||||
|
ουσιαστικό
|
επίθετο
|
ρήμα
|
|||
|
φίλος
|
+
|
δόξα
|
|
|
|
|
φίλος
|
+
|
ἄργυρος
|
|
|
|
|
γῆ
|
+
|
μετρέω, μετρῶ
|
|
|
|
|
γῆ
|
+
|
γράφω
|
|
|
|
19) Να
συμπληρώσετε τις καταλήξεις στις ομόρριζες των λ. βίος και τέχνη λέξεις.
20) πένομαι: να δώσετε ομόρριζες λέξεις, απλές ή σύνθετες, του
ρήματος στη ν.ε.
21) Τι
σημαίνει η έκφραση «πενία τέχνας κατεργάζεται»; Σε ποιες περιπτώσεις τη χρησιμοποιούμε;
22)Να σχηματίσετε σύνθετες λέξεις της ν.ε. με
α΄συνθετικό το επίθετο ταχύς, ώστε να αποδώσετε τη σημασία των παρακάτω φράσεων:
|
α. αυτός που αναπτύσσεται
με εντατικό ρυθμό
|
|
|
β. αυτός που πλέει
με μεγάλη
ταχύτητα
|
|
|
γ. η γρήγορη αποστολή δεμάτων,
εμπορευμάτων
|
|
|
δ. η πληρωμή λογαριασμών
μέσω Ταχυδρομείου
|
|
|
ε. η παθολογική επιτάχυνση
των παλμών της
καρδιάς
|
23) Να
συμπληρώσετε την τρίτη στήλη με τις κατάλληλες λέξεις της α.ε. και να γράψετε
στην τέταρτη στήλη, όπου χρειάζεται, τι δηλώνουν:
Ουσιαστικά
παράγωγα από ρήματα
|
πρωτότυπη
λέξη |
παραγωγική
κατάληξη |
παράγωγη
λέξη |
|
γίγνομαι
(θ. γεν-) |
-εύς
|
ὁ γον-εύς
|
|
-σις
|
|
|
|
ἡγέομαι,ἡγοῦμαι
|
-της
|
|
|
-μών
|
|
|
|
θάπτω
|
-ή
|
ἡ ταφ-ή
|
|
τίθημι (θ. θε-)
|
-σις
|
|
|
τιμάω, τιμῶ
|
-της
|
ὁ τιμη-τής
|
|
-σις
|
|
|
|
-μα
|
|
|
|
τρέπω
(θ. τροπ-) |
-ή
|
|
|
-ος
|
|
|
|
τυγχάνω (θ. τυχ-)
|
-η
|
|
|
φύω
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου