Ελένη του Ευριπίδη Β Επεισόδιο, 3η σκηνή , 841-941

Φύλλο Εργασίας Δομημένης Μορφής

 Στην Ελένη του Ευριπίδη

Β Επεισόδιο,    3^η σκηνή  (841-941)

«Ο άδικος ποτέ χαρά δε βλέπει ,μόνο με το δίκαιο η σωτηρία»

Α : Υπομνήσεις: 

1)   Δραματική οικονομία:  Ο τρόπος με τον οποίο διαρθρώνεται ο μύθος της τραγωδίας, έτσι ώστε το ένα γεγονός να προκύπτει από το άλλο.

2)  Η έννοια της τιμής στον Όμηρο (από το ρήμα τίω «εκτιμώ, τιμώ κάποιον, τον θεωρώ άξιο τιμής») έχει δύο όψεις, που συνυπάρχουν και εξαρτώνται η μία από την άλλη: την υλική, που συνδέεται με την κατοχή υλικών αγαθών, και την αφηρημένη ή «άυλη» όψη, η οποία σχετίζεται με την ανώτερη κοινωνική θέση, το κύρος και την υπόληψη που έχει ο ήρωας μέσα στην κοινότητά του.

3)   Ο όρκος ήταν η πιο μεγάλη διασφάλιση για το ότι αυτό που βεβαιώνεται με όρκο είναι αλήθεια. Η επιορκία και η ψευδορκία ήταν από τα πιο βαριά εγκλήματα, που και οι θεοί τα τιμωρούσαν σκληρά. Εγκλήματα που οι συνέπειές τους βάραιναν όχι μόνο τον επίορκο και τον ψεύδορκο, μα και τις γυναίκες τους και τα παιδιά τους, σαν θεϊκή κατάρα,

  Β Δράσεις :

4) Στα πλαίσια μιας τυπικής σκηνής αναγνώρισης οι ήρωες εξιστορούν τα πάθη τους. Η Ελένη ρωτάει τον Μενέλαο αλλά αυτός αποφεύγει να δώσει λεπτομέρειες .Γιατί; ( Διάβασε το σχόλιο  2 σελίδα 64).

5)Ποιες πληροφορίες δίνει ο Μενέλαος για το παρελθόν;

6)Πως η Ελένη προσγειώνει τον Μενέλαο στη σκληρή επικίνδυνη πραγματικότητα; Βρες τον στίχο.

7) Ο Μενέλαος παίρνει πληροφορίες για τον αντίπαλό του. Ποιες είναι αυτές;

8) « Αχ δυστυχία ζητιάνεψες στ’ αλήθεια;»  Να σχολιάσετε το στίχο.

9) Στους επόμενους στίχους ο Μενέλαος αμφισβητεί  την πίστη της Ελένης.  ( τρεις φορές ). Βρες τους στίχου. Δικαιολογείται η δυσπιστία αυτή;

10) Ο Μενέλαος ζητά από την Ελένη να τον πείσει για την αφοσίωση της σε αυτόν. Πως το πετυχαίνει η ηρωίδα;

11) Η πρόταση της Ελένης να φύγει μόνος του  ο Μενέλαος για να σωθεί δίνει μια ευκαιρία στον Μενέλαο να δείξει τον ηρωικό εαυτό του. Βρες τους στίχους.

12) Ποια είναι η πρόταση του Μενέλαου και ποια της Ελένης για να σωθούν από της δύσκολη κατάσταση; Ποια από τις δύο είναι ανέφικτη και γιατί;

13) Τι είναι ο δόλος και πόσο αποδεκτός ήταν στην αρχαιότητα;

14) Πως σκέφτονται οι δύο ήρωες να αντιμετωπίσουν την Θεονόη;

15)Τελικά οι δύο ήρωες χρησιμοποιούν τον όρκο. Ποια αξία είχε ο όρκος στην αρχαιότητα;

16)Ποια είναι η τελική απόφαση των δύο ηρώων;

17)  «πως θα πεθάνουμε όμως δοξασμένα» λέει η Ελένη. Ποια ήταν η αξία της τιμής στην αρχαιότητα; Βρες άλλους στίχους που να αναφέρονται στην τιμή.

Γ Αξιολόγηση

18)  Να σχολιαστεί η φράση :  «το αδύνατο αν ζητάς ,σοφός δεν είσαι».

19) Να βρείτε στοιχεία όψης στην ενότητα.

20)  Στους στίχους 925-939, υπάρχου αντιθέσεις. Βρες τες και σχολίασε τες.

21)  Στους στίχους αυτούς είναι τραγικοί οι δύο ήρωες ; Δικαιολόγησε το.

22)  Να χαρακτηρίσετε τους δύο ήρωες.

23) Ποια θα ήταν για την Ελένη τα οφέλη από την επιστροφή του Μενέλαου στη Σπάρτη, έστω και χωρίς αυτήν;

Σχόλια:

Ο Αγγελιαφόρος φεύγει για να μεταφέρει τις εντολές του Μενέλαου στους συντρόφους του, στη σκηνή βρίσκονται ο Μενέλαος, η Ελένη και ο χορός.

Ο Ευριπίδης προσπαθεί να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον των θεατών με διάφορους τρόπους που χρησιμοποιεί:

1.     Αποφεύγει τις επιβραδύνσεις ώστε τα γεγονότα να εξελίσσονται με γρήγορο ρυθμό. ( Ο Μενέλαος αναφέρει σύντομα μερικούς μόνο σταθμούς από τις περιπέτειες του.)

2.    Κάνει συνεχή χρήση εναλλαγής αντίθετων συναισθηματικών καταστάσεων από την ευτυχία στη δυστυχία και αντίστροφα.

3.    Με την εμφάνιση κάθε φορά ενός νέου κινδύνου κλιμακώνει την αγωνία των θεατών.

4.    Με τις στιχομυθίες δίνει στο διάλογο ταχύτητα, αμεσότητα και ζωντάνια.

Στην παρούσα σκηνή το δραματικό στοιχείο συμπορεύεται με το τραγικό. Οι μεγάλες εντάσεις, οι συναισθηματικές διακυμάνσεις και οι συνεχείς μεταπτώσεις φορτίζουν και ενισχύουν τη δραματικότητα. Η δραματική ένταση δημιουργείται από το συνεχή φόβο της απειλής ενός κακού. Οι λόγοι του φόβου αυτού είναι:

Οι μαντικές ικανότητες της θεονόης, η οποία ήδη, εξαιτίας της ιδιότητας της, γνωρίζει την παρουσία του Μενέλαου.

Η επικείμενη επιστροφή του Θεοκλύμενου από κυνήγι.

Οι θεατές με αγωνία περιμένουν τη στάση που θα κρατήσει η Θεονόη που η εμφάνιση της ήδη έχει προετοιμαστεί(στίχος 903) Προοικονομία.