«Πίνοντας ήλιο κορινθιακό» Οδυσσέας Ελύτης Λογοτεχνία Β Γυμν. Ανάλυση -Φύλλο εργασίας

«Πίνοντας ήλιο κορινθιακό» Οδυσσέας Ελύτης

Λογοτεχνία Β Γυμνασίου

Ανάλυση -Φύλλο εργασίας

Υπερρεαλισμός (εισαγωγή-  θεωρία)

https://filologosab.blogspot.com/2021/03/blog-post_30.html

             Ο Οδυσσέας Ελύτης γεννήθηκε το 1911 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Σπούδασε νομικά, αλλά εγκατέλειψε τις σπουδές του για χάρη της ποίησης. Όταν ξέσπασε ο ελληνοϊταλικός πόλεμος (1940), κατατάχθηκε στον στρατό και πολέμησε στο μέτωπο. Έζησε για κάποια διαστήματα στο εξωτερικό, στα χρόνια του Εμφυλίου (1946-1949) και την εποχή της δικτατορίας (1967-1974). Το 1959 δημοσίευσε το "Άξιον εστί', το έργο που τον έκανε ευρύτερα γνωστό. Έπειτα από διάφορες τιμητικές διακρίσεις στην Ελλάδα ήρθε για τον ποιητή η παγκόσμια αναγνώριση με το Βραβείο Νόμπελ Ποίησης, το 1979. Πέθανε στην Αθήνα τον Μάρτη του 1996. 

Στο έργο του Ελύτη κυριαρχεί η φαντασία και το όνειρο. Οι εικόνες του αποτυπώνουν το τοπίο του Αιγαίου, γεμάτο φως και χρώματα. Πίστευε ότι η ποίηση έχει μεταμορφωτική δύναμη και ο ρόλος του ποιητή είναι να αποκαλύψει μια διαφορετική σχέση του ανθρώπου με τα πράγματα, να δημιουργήσει μια «άλλη» πραγματικότητα, στην οποία άνθρωπος και φύση βρίσκονται σε απόλυτη αρμονία. Αυτή η υπερπραγματικότητα (υπερρεαλισμός) είναι για τον ποιητή η μόνη αυθεντική.

Το έργο : Προσανατολισμοί (1940), Ήλιος ο πρώτος (1943), Άξιον εστί (1959), Έξι και μία τύψεις για τον ουρανό (1960),), Μαρία Νεφέλη (1978), Ο μικρός ναυτίλος (1982) κ.α.

 Το ποίημα «Πίνοντας ήλιο κορινθιακό» ανήκει στην ποιητική συλλογή « Ήλιος ο πρώτος» , που κυκλοφόρησε στη διάρκεια της Κατοχής (1943). Τα ποιήματα όμως της συλλογής αντιδρώντας στο γκρίζο τοπίο του πολέμου, προβάλλουν την ομορφιά της φύσης και τη χαρά της ζωής. Στο συγκεκριμένο ποίημα που είναι λυρικό, ο ποιητής παρουσιάζει πράγματα που κάνει ή παρακολουθεί μια καλοκαιρινή μέρα.

Ο ποιητής τριγυρίζει στις εξοχές, απολαμβάνοντας τον ήλιο και τις μικρές χαρές κοντά στη φύση. Χαίρεται την ομορφιά της φύσης και πλημμυρίζει αισιοδοξία σε μια εποχή που ήταν αναγκαία για τον ψυχισμό του ανθρώπου.

Ενότητες

1η« πίνοντας ήλιο κορινθιακό…….. Ν' ανοίγει.»  Οι εμπειρίες του ποιητή μέσα στη φύση.

2^η « Πίνω νερό κόβω καρπό…… στα μέτρα της καρδιάς¨ : Ο ποιητής βιώνει μια νέα πραγματικότητα.

Ερμηνευτικά σχόλια

Πίνοντας ήλιο κορινθιακό: Μεταφορά. Ξεδιψάει με ήλιο που είναι σύμβολο του φωτός, της λάμψης αλλά και της πνευματικής ποιότητας.

«Διαβάζοντας τα μάρμαρα» : γνώση του αρχαίου πολιτισμού.

«Αμπέλια θάλασσες» : αμπέλια και θάλασσες ή αμπέλια σαν θάλασσες (το αμπέλι και η θάλασσα αποτελούν χαρακτηριστικά στοιχεία της Κορίνθου)

«Ένα τάμα ψάρι»: μεταφορικά το ψάρεμα. Το τάμα προέρχεται από το χώρο της θρησκείας και το ψάρι από το χώρο της ελληνικής αλιείας.

«Τα φύλλα που ο ψαλμός του ήλιου αποστηθίζει»: το φως του ήλιου «διαβάζει» τα φύλλα , ο ήλιος στρέφεται προς τα φύλλα ενώ κανονικά τα φύλλα κατευθύνονται προς το σημείο του ήλιου για να δεσμεύσουν το φως του.

«Τη ζωντανή στεριά που ο πόθος χαίρεται»/ Ν’ ανοίγει» : ο ποιητής αποκαλύπτει τις χαρές της στεριάς

«Χώνω το χέρι μου στις φυλλωσιές του ανέμου»: ο άνεμος εμφανίζεται σαν στερεή ύλη που ο ποιητής μπορεί να αγγίξει.

«Οι λεμονιές αρδεύουνε τη γύρη της καλοκαιριάς» : Υπερρεαλιστική εικόνα , οι λεμονιές σε ανθοφορία.

«Φεύγω με μια ματιά …… όπου ο κόσμος ξαναγίνεται. Όμορφος απ’ την αρχή στα μέτρα της καρδιάς»: ο ποιητής φαντάζεται ένα κόσμο που ξαναγίνεται όμορφος όπως τον επιθυμεί η καρδιά.

Στην πρώτη ενότητα κυριαρχούν οι ρηματικοί τύποι, που δίνουν την αίσθηση έντονης δράσης, του ποιητή. Οι ενέργειες δηλώνονται με τις μετοχές («πίνοντας», «διαβάζοντας», «δρασκελίζοντας», «σημαδεύοντας») δείχνουν τη γνωριμία και το δέσιμο του ποιητή με τη φύση

Στη δεύτερη ενότητα ο ποιητής χαίρεται τα δώρα της φύσης. Πίνει νερό, κόβει καρπούς, νιώθει τον άνεμο στις φυλλωσιές και απολαμβάνει τα αρώματα από τα άνθη, ενώ γύρω του πετούν σαν πράσινα πουλιά τα όνειρά του. Η φράση «φεύγω με μια ματιά» υποδηλώνει ένα πέταγμα με τη φαντασία προς το μέλλον, προς έναν κόσμο που πλάθει από την αρχή έτσι όπως τον ποθεί η καρδιά του.

Ο χώρος και ο χρόνος. 

Χώρος των ποιητικών γεγονότων είναι η ελληνική καλοκαιρινή φύση. Χρόνος είναι το παρόν . Τα ρήματα που χρησιμοποιεί είναι στον Ενεστώτα αλλά όλα αυτά είναι βιώματα του παρελθόντος. Ο ποιητής μεταφέρεται στο παρελθόν μέσω της φαντασίας και το ξαναζεί σαν να είναι παρόν, παραμερίζοντας τη θλιβερή πραγματικότητα του πολέμου και ξαναπλάθοντας με τη φαντασία του τον κόσμο από την αρχή.

Εικόνες:

οπτικές και κινητικές :«δρασκελίζοντας αμπέλια θάλασσες», «σημαδεύοντας με το καμάκι ένα τάμα ψάρι…», «τα πράσινα πουλιά σκίζουν τα όνειρά μου»,

Γεύση  :«πίνω νερό»,

Αφή: «κόβω καρπό», «χώνω το χέρι μου στις φυλλωσιές»

Όσφρηση :«οι λεμονιές αρδεύουνε τη γύρη».

 Εκφραστικά μέσα:

Μεταφορές και μεταφορικές εκφράσεις :«πίνοντας ήλιο», «διαβάζοντας τα μάρμαρα»», «ένα τάμα ψάρι που γλιστρά», «οι λεμονιές αρδεύουνε τη γύρη», «τα πράσινα πουλιά σκίζουν τα όνειρά μου»,

προσωποποιήσεις :«ο ψαλμός του ήλιου αποστηθίζει», «τη ζωντανή στεριά που ο πόθος χαίρεται ν’ ανοίγει

Παρομοιώσεις: αμπέλια θάλασσες

Ασύνδετο: Σε όλο το ποίημα παρατηρείται ασύνδετο σχήμα . Σημεία στίξης υπάρχουν μόνο στο τέλος καθεμιάς από τις δύο στροφές.

Επαναλήψεις: στ. 1 και 9, 1 και 6, 13 και 14.

Παρηχήσεις του ρ: στιχ. 9 «… Πίνω νερό κόβω καρπό …»

Εκφραστικά μέσα- σχήματα λόγου, γλώσσα ,ύφος κειμένου ( Θεωρία) στο:

http://filologosab.blogspot.com/2019/09/blog-post_23.html

Φύλλο εργασίας

1)   Ο Υπερρεαλισμός υπήρξε μεγάλο πρωτοποριακό κίνημα που εμφανίστηκε το 1924 στη Γαλλία με αρχηγό τον Αντρέ Μπρετόν. Οι Υπερρεαλιστές πιστεύουν ότι ο άνθρωπος πρέπει να ξεφύγει από την καθημερινή πραγματικότητα χρησιμοποιώντας τη φαντασία , τη τύχη, το όνειρο και το ασυνείδητο. Οι υπερρεαλιστές καλλιέργησαν την ποίηση με απόλυτη ελευθερία στο λεξιλόγιο και στη στιχουργική. Στην Ελλάδα ο υπερρεαλισμός υιοθετήθηκε από σημαντικούς ποιητές όπως ο Εμπειρίκος, ο Εγγονόπουλος, ο Γκάτσος και ο Ελύτης στις πρώτες τους συλλογές.

Εντοπίζεις στοιχεία υπερρεαλισμού στο συγκεκριμένο ποίημα;

2)   Συμπλήρωσε τον πίνακα δίνοντας στα ρήματα του κειμένου ένα δικό σου αντικείμενο και ένα που χρησιμοποιεί ο ποιητής (λέξεις του κειμένου)

Ρήμα	Αντικείμενο	Λέξεις κειμένου
Πίνω
Διαβάζω
Δρασκελώ
σκίζω

3) Τα κείμενα στα οποία υπάρχει υπερρεαλισμός έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:

Ελευθερία στη μορφή- Απουσία θέματος- Απουσία λογικού ειρμού και ελέγχου-Συνειρμοί
Κυριαρχεί το όνειρο, η φαντασία, το ασυνείδητο- Απουσία στίξης-Παράτολμοι συνδυασμοί λέξεων και εικόνων που βασίζονται στην τύχη και στην αυθαιρεσία-Τολμηρές μεταφορές, παρομοιώσεις, αντιθέσεις, μετωνυμίες-Νέα σημασία στις λέξεις.

Ποια από αυτά τα χαρακτηριστικά εντοπίζεις στην ποίηση του Ελύτη;

4)  Στο κείμενο συμμετέχουν όλες οι αισθήσεις του ποιητή .Συμπλήρωσε τον πίνακα:

Αισθήσεις	Στίχοι,  φράσεις
Όραση
Ακοή
Όσφρηση,
Αφή
Γεύση

5)  Να βρείτε στο ποίημα τα χαρακτηριστικά του ελληνικού τοπίου.

6) Ο Οδυσσέας Ελύτης αγάπησε ιδιαίτερα το κολάζ. Δες τις εικόνες και φτιάξε ένα δικό σου.

7) Εντόπισε στο ποίημα μια εικόνα και προσπάθησε να την ζωγραφίσεις.

8) Σύμφωνα με τον Ελύτη, η αρμονική σχέση ανθρώπου και φύσης είναι πηγή χαράς, αισιοδοξίας και δημιουργίας. Πιστεύεις πως σε μια εποχή που οι άνθρωποι καταστρέφουν το φυσικό περιβάλλον ,είναι σημαντική η άποψη του ποιητή;http://media.public.gr/