Εισαγωγή στην Ελένη του Ευριπίδη. Αρχαία Γ Γυμνασίου.

Εισαγωγή στην Ελένη του Ευριπίδη. 

-Διάβασε το παρακάτω  κείμενο  και απάντησε στο τετράδιο σου απάντησε στις ερωτήσεις που υπάρχουν στο τέλος.

                   Η «Ελένη »  του Ευριπίδη    διδάχθηκε το 412 π.Χ.

  Στην Αθήνα η κατάσταση ήταν  δύσκολη. Ο Πελοποννησιακός  πόλεμος δεν εξελισσόταν καλά για τους Αθηναίους. Τον προηγούμενο χρόνο είχε καταστραφεί η στρατιά που είχαν στείλει στην Σικελία και οι Σπαρτιάτες είχαν καταλάβει την Δεκέλεια και είχαν κλείσει τους Αθηναίους στην πόλη καταστρέφοντας την ύπαιθρο, έπειτα από συμβουλή του εξόριστου Αθηναίου στρατηγού Αλκιβιάδη, που άλλαξε στρατόπεδο όταν κατηγορήθηκε για ιεροσυλία.

           Οι παλιές αξίες,  εκείνες που οδήγησαν 60 χρόνια πριν στην νίκη εναντίον των Περσών, είχαν κλονιστεί . Αφενός από την κούραση που είχε προκληθεί από τον μακροχρόνιο πόλεμο. Αφετέρου από το πνευματικό κίνημα των σοφιστών, που με την διδασκαλία τους αμφισβητούσαν και έβλεπαν με κριτικό μάτι παραδεδομένες αξίες και θεσμούς, θέτοντας νέα ερωτήματα.

 Ο Ευριπίδης ήταν κοντά στην σκέψη των ανθρώπων αυτών, που θεωρήθηκαν εσφαλμένα, από κάποιους, υπεύθυνοι για την παρακμή της πόλης. Οι τραγωδίες του ήταν γεμάτες από σκέψεις που απηχούν τις σοφιστικές αντιλήψεις. Υπό την επίδραση των διανοητών αυτών, ο Ευριπίδης παράλλασσε συχνά τους αρχαίους μύθους και το ίδιο έκανε και στην «Ελένη».

                        Σύμφωνα με την επικρατέστερη μυθολογική παράδοση, η Ελένη ακολούθησε οικειοθελώς τον Πάρη στην Τροία και οι ‘Έλληνες έκαναν εκστρατεία, έκαψαν την Τροία και την ξαναπήραν. Η Ελένη του Ομήρου είναι ένα πλάσμα θεϊκό και εξαιτίας αυτού δεν επικρίνεται για τις πράξεις του.

Στους λυρικούς ποιητές όμως, και στους υπόλοιπους τραγικούς ποιητές είναι μια θνητή γυναίκα που το όνομα της έχει συνδεθεί με την απιστία, την προδοσία και τον καταστροφικό έρωτα. Η Ελένη επαναστατεί εναντίον της ηθικής της εποχής της διεκδικώντας την ερωτική της ανεξαρτησία. 

   Ο Ευριπίδης ωστόσο  – στην «Ελένη»,  γιατί στις «Τρωάδες  φαίνεται να ακολουθεί την παράδοση»-  ακολουθεί την εκδοχή του μύθου  που παρουσίασε για πρώτη φορά ο Στησίχορος στην «Παλινωδία»  του.  Η Ελένη δεν πήγε ποτέ στην Τροία. Οι θεοί την έστειλαν στην Αίγυπτο και στην Τροία είχαν στείλει ένα είδωλο για το οποίο οι Έλληνες και οι Τρώες σκοτώνονταν για δέκα χρόνια. Έτσι η ηρωίδα του Ευριπίδη είναι  η βασανισμένη από τους θεούς – αλλά και τους ανθρώπους εξαιτίας της πλάνης τους - αθώα που προσπαθεί να ξαναφτιάξει την ζωή της.

       Η «Ελένη» ανήκει σε εκείνα τα  έργα του Ευριπίδη που τονίζουν την πλάνη που υπάρχει σχετικά με την αντίληψη της πραγματικότητας. Την διαφορά ανάμεσα στο «φαίνεσθαι»  - τα φαινόμενα - και το «είναι» - την ουσία των πραγμάτων .

                                                           Ο μύθος της ωραίας Ελένης

                                        

Η εκδοχή του μύθου που επιλέχθηκε,  ενισχύει την πεποίθηση του ότι ο πόλεμος είναι ένας χώρος ψεύδους, όπου  τελικά ηττημένοι είναι όλοι, είτε  νικητές είτε  χαμένοι στο πεδίο των μαχών. Ο πόλεμος γίνεται για το τίποτα και προκαλεί μόνο θανάτους και καταστροφές.  Παράλληλα βρίσκει και την ευκαιρία να εκφράσει τον σκεπτικισμό του για τις θρησκευτικές αντιλήψεις του καιρού του, καθώς πόσο ηθικοί και φορείς της δικαιοσύνης μπορούν να θεωρηθούν οι θεοί όταν  εξαιτίας του δόλου τους, οι άνθρωποι πολεμούσαν  άδικα για δέκα χρόνια, πληρώνοντας όλοι,  νικητές και ηττημένοι, για πράγματα τα οποία δεν ευθύνονταν. 

https://afterschoolbar.blogspot.com/

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

1) Πότε διδάχθηκε η "Ελένη" του Ευριπίδη και ποια κατάσταση επικρατούσε στην Αθήνα;

2) Τι ήταν οι σοφιστές και ποια η σχέση τους με τον Ευριπίδη;

3)  Πως παρουσιάζεται η "Ελένη" στον Όμηρο , στους λυρικούς ποιητές και στον Ευριπίδη;

4)Ποιοι προβληματισμοί του Ευριπίδη προβάλλονται στην τραγωδία ¨Ελένη";

         

                         Μίκης Θεοδωράκης-Μαρία Φαραντούρη:Η ωραία Ελένη